“怎么样” และ “什么样” เป็นคำสรรพนามคำถาม (疑问代词) ทั้งคู่
“怎么样” แปลว่า “อย่างไร” ส่วน “什么样” มาจากคำว่า “什么” + “样” เทียบเคียบคำแปลได้ว่า “ประเภทไหน”, “ลักษณะอย่างไร” เป็นต้น
โดยส่วนใหญ่ คำสรรพนาม 2 ตัวนี้ จะไม่ (ค่อย) ปรากฏในประโยคที่มีโครงสร้างทางไวยากรณ์แบบเดียวกัน (หรือประโยคคำถามแบบเดียวกัน) เพราะความหมาย และวิธีการใช้งาน (คำสรรพนาม 2 ตัวนี้) แตกต่างกันนั่นเอง
แต่ก็มีบางกรณีที่คำสรรพนาม 2 ตัวนี้ ปรากฏในประโยคที่มีโครงสร้างทางไวยากรณ์แบบเดียวกัน แต่จะมีความหมายแตกต่างกัน
เรามาเริ่มจากวิธีการใช้ หรือข้อแตกต่างระหว่าง “怎么样” และ “什么样“
1. “怎么样” สามารถวางไว้หน้าคำกริยา (动词) เพื่อถามวิธีการทำกริยา หรือการกระทำนั้นได้ “什么样” ไม่มีวิธีการใช้แบบนี้ ตัวอย่างเช่น
你告诉我怎么样说，好吗？
我们该怎么样帮助他他才肯接受？
2. “怎么样” สามารถทำหน้าที่เป็นภาคแสดง (谓语) เพื่อบอกถึงสภาพ สภาวะ (ของสิ่งใดสิ่งหนึ่ง) ได้ “什么样” ไม่มีวิธีการใช้แบบนี้ ตัวอย่างเช่น
今天天气怎么样？(สภาพอากาศ)
你的病怎么样了？(สภาพ หรือสภาวะความเจ็บป่วย)
3. “怎么样” สามารถเป็นกรรม (宾语) ของคำกริยาที่เกี่ยวข้องกับความคิดความรู้สึก เช่น 觉得, 感觉, 认为, 以为, 打算 ฯลฯ ได้ และยังใช้โดดๆ ตามลำพัง (เป็นประโยคด้วยตัวมันเอง) เพื่อถามคำถามได้ “什么样” ไม่มีวิธีการใช้แบบนี้ ตัวอย่างเช่น
你觉得这个计划怎么样？
毕业后你打算怎么样？
怎么样？身体好点儿了吗？
4. “怎么样” ใช้แทนคำกริยา หรือคำคุณศัพท์ เพื่อทำหน้าที่ภาคแสดง (谓语) หมายถึง (เพื่อบ่งบอก) กริยาการกระทำ หรือคุณสมบัติได้ “什么样” ไม่มีวิธีการใช้แบบนี้ ตัวอย่างเช่น
他怎么样你了？(ความหมาย คือ 他对你做了什么？)
他这样蛮横, 你也不能怎么样他。(ความหมาย คือ 你不能处置他。)
这里的条件不怎么样。(ความหมาย คือ 不好 หรือ 不太好)
5. ส่วน “什么样” อาจปรากฏในโครงสร้าง “动词 + 成 + 什么样” เพื่อบอกถึงลักษณะ หรือคุณสมบัติที่จำเพาะเจาะจงได้ ตัวอย่างเช่น
你都病成什么样了，还勉强自己干？
她都打扮成什么样了，你还不管管她。
เรามาดูกรณีที่ “怎么样” และ “什么样” ปรากฏในประโยคคำถามที่มีรูปแบบ หรือโครงสร้างทางไวยากรณ์แบบเดียวกัน (ปรากฏในประโยคคำถามแบบเดียวกัน) แต่ความหมายแตกต่างกัน ตัวอย่างคู่แรก
(1) 他是一个怎么样的人？(เขาเป็นคนอย่างไร)
(2) 他是一个什么样的人？(เขาเป็นคนประเภทไหน, ลักษณะเป็นอย่างไร)
ข้อแตกต่าง คือประโยคคำถามที่ใช้ “怎么样” ถาม จะเน้น (ถาม) ที่คุณลักษณะ, คุณสมบัติ หรือสภาวะภายใน (性质) (ของคน) (ดูคำถาม (1))
ในขณะที่ประโยคคำถามที่ใช้ “什么样” ถาม จะเน้นที่คุณลักษณะ, คุณสมบัติภายนอก (外貌特征) หรือการจำแนกประเภท (ของคน) (ดูคำถาม (2)) แบบจำเพาะเจาะจง (具体类别)
กล่าวอีกอย่าง คือถ้าคำตอบของคำถามเป็นคุณลักษณะ,คุณสมบัติภายในของคน (นามธรรม) เช่น เขาเป็นคนซื่อสัตย์, เชื่อถือได้, เอาจริงเอาจัง,เจ้าเล่ห์, เป็นต้น เราจะใช้ “怎么样” กับประโยคคำถามแบบนี้ ตัวอย่างเช่น
(1) 他是一个怎么样的人？
คำตอบของคำถาม (1) อาจเป็น 他是个忠诚的。 หรือ 他这个人很狡猾。 เป็นต้น
แต่ถ้าคำตอบของคำถามเป็นการจำแนกประเภท (ของคน) (ดูคำถาม (2)) แบบจำเพาะเจาะจง (具体类别) เช่น เขาเป็นคนดี คนเลว เป็นต้น หรือคำตอบเป็นว่า เขาทำงาน หรือประกอบอาชีพอะไร เช่น เขาเป็นหมอ, เป็นอาจารย์, เป็นทนายความ เป็นต้น กรณีนี้เราจะใช้ “什么样” ในประโยคคำถามแบบนี้ ตัวอย่างเช่น
(2) 他是一个什么样的人？
คำตอบของคำถาม (2) อาจเป็น 他是很好的人。 หรือ 他是一位老师。 เป็นต้น
และถ้าคำตอบของคำถามเป็นคุณลักษณะ, คุณสมบัติภายนอก (外貌特征) ของคน เช่น รูปร่างหน้าตา (สูงต่ำดำขาว, ตาโต, ผมสีทองฯลฯ) หรือการแต่งกาย (ใส่กระโปรงยาวสีแดง, กางเกงขาสั้น, เสื้อเชิ้ต ฯลฯ) เป็นต้น เราจะใช้ “什么样” ในประโยคคำถามแบบนี้ ตัวอย่างเช่น
昨天来的那个人是个什么样的人？
คำตอบอาจเป็น 那个人是男的、高个子，穿着白衬衣、黑长裤的。
ข้อสังเกตประโยคคำถาม (1) และ (2) “怎么样” และ “什么样” ทำหน้าที่เป็นบทขยายนาม (定语) ของประโยค
ลองเปรียบเทียบตัวอย่างประโยคคำถามอีกคู่
(3) 她长得怎么样？(หน้าตาเป็นอย่างไร)
(4) 她长得什么样？(ลักษณะรูปร่างหน้าตาเป็นอย่างไร)
คำถาม (3) เป็นการถามลักษณะของคนที่ปรากฏให้เห็นในแง่ (หน้าตา) สวย, ไม่สวย, ขี้เหร่, น่าเกลียด เป็นต้น
ส่วนคำถาม (4) เป็นการถามลักษณะภายนอกของคน (ที่ปรากฎรูปธรรมชัดเจน) เช่น รูปร่าง (ผอม,สูง, เตี้ย ฯลฯ), ตาโต, หน้ากลม เป็นต้น
(3) 她长得怎么样？
คำตอบของคำถาม (3) อาจเป็น 很美/很漂亮/ 难看/丑陋 เป็นต้น
(4) 她长得什么样？
คำตอบของคำถาม (4) อาจเป็น 高个子/苗条/大眼睛/瓜子脸 เป็นต้น
ข้อสังเกตประโยคคำถาม (3) และ (4) “怎么样” และ “什么样” ทำหน้าที่เป็นบทเสริม (补语) ของประโยค
หรือประโยคคำถามเปรียบเทียบอีกคู่
(5) 你新买的这件衣服怎么样？(เสื้อตัวนี้เป็นอย่างไร)
(6) 你新买的这件衣服什么样？(เสื้อตัวมีลักษณะ หรือเป็นแบบไหน, ประเภทไหน)
คำถาม (5) เป็นการถามคุณลักษณะ หรือรูปทรง (性状) ของวัตถุสิ่งของ (เช่น เสื้อผ้า ฯลฯ) ในแง่สวย, ไม่สวย, ดูดี, น่าดู, น่าเกลียด หรือธรรมดา เป็นต้น
ส่วนคำถาม (6) เป็นการถามคุณลักษณะภายนอกที่มองเห็นชัดเจน เช่น สีสัน, ความสั้นยาวของชุด หรือเสื้อผ้า เป็นต้น
(5) 你新买的这件衣服怎么样？
คำตอบของคำถาม (5) อาจเป็น 很好看/很漂亮/不太好/难看 เป็นต้น
(6) 你新买的这件衣服什么样？
คำตอบของคำถาม (6) อาจเป็น 黑色的/长裙式的晚礼服 เป็นต้น
ข้อสังเกตประโยคคำถาม (5) และ (6) “怎么样” และ “什么样” ทำหน้าที่เป็นภาคแสดง (谓语) ของประโยค
CR.Gunthasith Lertpraingam