พจนานุกรม ไทย – ไทย ย

【 ย 】แปลว่า: พยัญชนะตัวที่ ๓๔ เป็นพวกอักษรตํ่า เป็นได้ทั้งตัวต้นและตัวสะกดใน
แม่เกย.
【 ยก ๑ 】แปลว่า: ก. เอาขึ้นให้สูงจากที่เดิมทั้งโดยตรงและโดยปริยาย; เคลื่อนไป, พากันไป,
เช่น ยกทัพ ยกพวก; งดเว้น, เพิกถอน, เช่น ยกโทษ ยกภาษี ยกคําสั่ง; มอบ
เช่น ยกลูกสาวให้ ยกสมบัติให้; อ้าง เช่น ยกตัวอย่าง. น. เรียกผ้าไหม
ชนิดหนึ่งที่ทอยกเป็นดอกให้เป็นลาย เด่นขึ้นว่า ผ้ายก.
【 ยกกระเปาะ 】แปลว่า: . ยกขอบขึ้นเป็นรูปทรงกระบอกขนาดเล็ก เพื่อใช้ฝังเพชร
พลอยในงานโลหะรูปพรรณ.
【 ยกกลีบ 】แปลว่า: ก. ยกกลีบผ้าโจงกระเบนข้างหลังให้โก่งขึ้น, รีดกางเกงตาม
แนวพับด้านหน้าและด้านหลังขาให้เป็นสันขึ้น.
【 ยกเก็จ 】แปลว่า: ก. ทำเก็จให้ยื่นออกมาจากฝาผนัง กำแพง ฐาน หรือเชิงกลอน, คู่กับ
ย่อเก็จ.
【 ยกครู 】แปลว่า: ก. ทําพิธีบูชาครูเป็นประจําปี กล่าวคือ นําขันล้างหน้า ผ้าขาว เงิน
ไปบูชาครูเป็นการคํานับ, ทำพิธีมอบตัวให้เป็นศิษย์ของครู กล่าวคือ นำ
ดอกไม้ ธูป เทียน หญ้าแพรก ดอกมะเขือ ไปบูชาครู.
【 ยกเครื่อง 】แปลว่า: (ปาก) ก. ซ่อมใหญ่เครื่องยนต์ของรถยนต์หรือเรือยนต์เป็นต้น.
【 ยกเค้า 】แปลว่า: ก. เอาต้นทุนหรือกองทุนไปหมด (ใช้แก่การพนัน) เช่น แทงยกเค้า;
(ปาก) ขโมยทรัพย์สินไปหมด เช่น เขาถูกยกเค้า.
【 ยกตนข่มท่าน 】แปลว่า: (สํา) ก. ยกย่องตัวเองและข่มผู้อื่น, พูดทับถมผู้อื่นแสดง
ให้เห็นว่าตัวเหนือกว่า.
【 ยกตัวขึ้นเหนือลม 】แปลว่า: (สํา) ก. ปัดความผิดให้พ้นตัว, ยกตัวเองให้พ้นผิด,
ยกตนเหนือคนอื่น.
【 ยกทรง 】แปลว่า: น. เสื้อชั้นในหญิงที่ยกเต้านมเพื่อให้ได้รูปทรง.
【 ยกธงขาว 】แปลว่า: (ปาก) ก. ยอมแพ้.
【 ยกนิ้ว 】แปลว่า: (ปาก) ก. ยอมให้เป็นเยี่ยม.
【 ยกบัตร 】แปลว่า: ยกกะบัด น. ตำแหน่งเจ้าพนักงานเกี่ยวกับอรรถคดี ตรง
กับ พนักงานอัยการ หรือ อัยการ ในปัจจุบัน, ยกกระบัตร หรือ พนักงาน
รักษาพระอัยการ ก็เรียก, เขียนเป็น ยกบัตร์ ก็มี.
【 ยกพื้น 】แปลว่า: น. พื้นที่สูงกว่าบริเวณโดยรอบ. ก. ทําพื้นให้สูงขึ้น.
【 ยกฟ้อง 】แปลว่า: (กฎ) ก. พิพากษาให้คดีตกไป โดยไม่บังคับให้เป็นไปตามคําฟ้อง
ของโจทก์.
【 ยกภูเขาออกจากอก 】แปลว่า: (สํา) ก. โล่งอก, หมดวิตกกังวล, ปลดเปลื้องภาระที่
หนักอกหนักใจให้หมดไป.
【 ยกมือ 】แปลว่า: ก. แสดงว่าเห็นด้วย.
【 ยกเมฆ 】แปลว่า: ก. เพ่งดูเมฆเมื่อเห็นเป็นรูปอะไรแล้ว ก็ถือเป็นนิมิตเพื่อทำนาย
ว่าดีหรือร้าย เช่นในเวลาจะยกทัพ ถ้าเห็นเมฆเป็นรูปพระนารายณ์ ก็ถือ
ว่าเป็นนิมิตที่ดี ควรยกทัพได้ เช่น ตรงเข้าไปในป่าแล้วปลุกตัว เป่าทั่ว
ด้วยคาถาประกาศิต ขยับยืนยกเมฆดูนิมิต เห็นรูปนารายณ์เรืองฤทธิ์ติด
อัมพร. (ขุนช้างขุนแผน), ถ้าเห็นเมฆเป็นรูปคนหัวขาดหรือแขนขาดขา
ขาด เป็นนิมิตไม่ดี ไม่ควรยกทัพ แม้ผู้ทรงวิทยาคุณอาจบริกรรมต่อหัว
หรือแขนขาให้สมบูรณ์ได้ ถึงกระนั้นก็ไม่ถือว่าเป็นนิมิตที่ดี ไม่ควร
ยกทัพ เช่น กอดอกยกเมฆดูนิมิต ก็วิปริตเป็นรูปคนหัวหาย จะยกต่อ
คอแขนไม่ติดกาย เถนสำคัญมั่นหมายไม่คืนมา. (ขุนช้างขุนแผน);
(สำ) เดาเอา, นึกคาดเอาเอง, กุเรื่องขึ้น.
【 ยกยอ 】แปลว่า: ก. ยกย่อง, สรรเสริญ, พูดส่งเสริมให้ดีขึ้น; ยกย่องเกินความจริง.
【 ยกย่อง 】แปลว่า: ก. เชิดชู.
【 ยกยอด 】แปลว่า: ก. ทําพิธีเอายอดเมรุยอดปราสาทขึ้น; เก็บเอาสิ่งที่ทําค้างไว้
ไปทําให้เสร็จในคราวเดียวกัน; เก็บเอาความเจ็บแค้นไว้แก้แค้นใน
คราวเดียว; โอนจํานวนเงินจากหน้าหนึ่งไปอีกหน้าหนึ่ง.
【 ยกยอปอปั้น 】แปลว่า: (ปาก) ก. ยกให้, มอบให้, เช่น ยกยอปอปั้นลูกสาวให้เขา
ไป; ยกย่องเกินจริง เช่น ยกยอปอปั้นให้เป็นคุณหญิง.
【 ยกเลิก 】แปลว่า: ก. เพิกถอน, ไม่ใช้ต่อไป.
【 ยกเว้น 】แปลว่า: ก. ไม่เกี่ยวด้วย, กันเอาออก, ยอมให้เป็นพิเศษ. บ. นอกจาก,
เว้นแต่, เว้นเสียแต่.
【 ยกไว้ 】แปลว่า: ก. งดไว้, พักไว้, หยุดไว้.
【 ยกหยิบ 】แปลว่า: (กลอน) ก. หยิบยก เช่น จะยกหยิบธิบดีเป็นที่ตั้ง. (นิ. ภูเขาทอง).
【 ยกหางตัวเอง 】แปลว่า: ( สํา) ก. ยกตนเองว่าดีว่าเก่ง.
【 ยกเหลี่ยม 】แปลว่า: ก. ยกหน้ากระดานขึ้นเป็นสันคมไปทางยาว เช่น ยกเหลี่ยม
อกเลาของบานประตู.
【 ยกใหญ่ 】แปลว่า: (ปาก) ว. มากมาย, เป็นการใหญ่, เช่น ร้องไห้เสียยกใหญ่.
【 ยก ๒ 】แปลว่า: น. มาตราวัดไม้ คือ หน้ากว้าง ๑ ศอก ยาว ๑๖ วา หนา ๑ นิ้ว เป็น ๑ ยก
ตามอัตราไม้นิ้ว; กําหนดเวลาระยะหนึ่ง ๆ หรือจํานวนหนึ่ง เช่น มวย
ยกหนึ่งกำหนด ๒๓ นาที เฆี่ยนยกหนึ่งกำหนด ๓๐ ที; กระดาษ แผ่น
หนึ่งขนาด ๓๑ x ๔๒ นิ้ว ถ้าพิมพ์ได้ ๔ หน้า เรียกว่า ขนาด ๔ หน้ายก
ถ้าพิมพ์ได้ ๘ หน้า ๑๖ หน้า หรือ ๓๒ หน้า เรียกว่า ขนาด ๘ หน้ายก ๑๖
หน้ายก หรือ ๓๒ หน้ายก; กําหนดเวลาที่พระรูปหนึ่ง ๆ เทศน์ ๓ วันบ้าง
๗ วันบ้าง เรียกว่า ยกหนึ่ง เป็นต้น.
【 ยกกระบัตร 】แปลว่า: (โบ) น. ตำแหน่งข้าราชการสังกัดกระทรวงวัง มีหน้าที่ออกไปประจำอยู่
ตามหัวเมืองเพื่อสอดส่องอรรถคดี; ตำแหน่งเจ้าพนักงานเกี่ยวกับ อรรถคดี
ตรงกับ พนักงานอัยการ หรือ อัยการ ในปัจจุบัน, ยกบัตร หรือ พนักงาน
รักษาพระอัยการ ก็เรียก; เจ้าหน้าที่ในการจัดหาเครื่องใช้ของทหาร; เขียน
เป็น ยุกกระบัตร ก็มี.
【 ยกนะ 】แปลว่า: [ยะกะนะ] น. ตับ. (ป.; ส. ยกนฺ, ยกฺฤต).
【 ยง ๑ 】แปลว่า: ว. อร่ามเรือง, มักใช้เป็นส่วนท้ายของสมาส เช่น โฉมยง ยุพยง.
【 ยง ๒ 】แปลว่า: ว. ยั่งยืน, มั่นคง, คงทน, ยืนนาน, เช่น อยู่ยงคงกระพัน ยืนยง.
【 ยง ๓ 】แปลว่า: ว. กล้าหาญ เช่น ยงยุทธ์ เยี่ยมยง, เก่งกล้าสามารถ เช่น ตัวยง.
【 ยงโย่ 】แปลว่า: ก. กิริยาที่นั่งยอง ๆ หรือยืนขยับตัวขึ้น ๆ ลง ๆ ก้ม ๆ เงย ๆ ไม่เป็น
ระเบียบ, โยงโย่ ก็เรียก.
【 ยงโย่ยงหยก 】แปลว่า: ก. กิริยาที่จะยืนก็ไม่ใช่จะนั่งก็ไม่เชิง.
【 ยชุรเวท 】แปลว่า: [ยะชุระ] น. ชื่อคัมภีร์ที่ ๒ ของพระเวท กล่าวถึงพิธีบูชาสำคัญหลายพิธี
เช่น พิธีราชสูยะ พิธีอัศวเมธ รายละเอียดในการประกอบพิธีและเรื่องเล่า
แต่งเป็นร้อยแก้ว ส่วนบทสวดเป็นฉันท์นำมาจากฤคเวท. (ส.). /(ดู เวท,/
/เวท ประกอบ)./
【 ยติ ๑ 】แปลว่า: น. ผู้สํารวมอินทรีย์, พระภิกษุ. (ป.; ส. ยติ, ยตินฺ).
【 ยติ ๒ 】แปลว่า: น. การหยุดเป็นจังหวะตามกําหนดในการอ่านฉันท์. (ป., ส.).
【 ยติภังค์ 】แปลว่า: น. โทษของฉันท์อย่างหนึ่ง คือ คําไม่หมดตรงที่กําหนดไว้ตาม
ข้อบังคับ แต่เลยไปวรรคหลัง เช่น ปางเมื่อพระองค์ปรมพุท ธวิสุทธ
ศาสดา; เครื่องหมายขีดสั้น ใช้เป็นเครื่องหมายให้รู้ว่าพยางค์หน้ากับ
พยางค์หลังนั้นติดกันหรือเป็นคําเดียวกัน ตัวที่เขียนแยกนั้นจะอยู่ใน
บรรทัดเดียวกันหรือคนละบรรทัดก็ได้, เขียนเป็น ยัติภังค์ ก็มี.
【 ยถากรรม 】แปลว่า: [ยะถากํา] ว. ตามบุญตามกรรม, ตามแต่จะเป็นไป. (ส.; ป. ยถากมฺม).
【 ยถาภูตญาณ 】แปลว่า: [ยะถาพูตะ] น. ความรู้ตามความเป็นจริง. (ป.; ส. ยถาภูต + ชฺ?าน).
【 ย่น 】แปลว่า: ก. ร่นให้สั้นหรือให้เร็วเข้า เช่น ย่นหนทาง ย่นเวลา, หดร่นเข้าไป เช่น
คอย่น, ร่นเป็นริ้วรอย เช่น หน้าย่น, ไม่เรียบ เช่น เสื้อผ้าย่น.
【 ย่นย่อ 】แปลว่า: ว. ทําให้สั้น เช่น กล่าวโดยย่นย่อพอได้ความ; ท้อถอย เช่น
อย่าได้ย่นย่อ; ย่อย่น ก็ว่า.
【 ยนต์, ยนตร์ 】แปลว่า: น. เครื่องกลไก, เครื่องจักรที่ให้กําเนิดพลังงานหรือทําให้วัตถุเคลื่อนที่.
(ป. ยนฺต; ส. ยนฺตฺร).
【 ยม ๑ 】แปลว่า: ก. ร้องไห้. (ข.).
【 ยม ๒, ยม 】แปลว่า: [ยม, ยมมะ] น. เทพเจ้าผู้เป็นใหญ่ประจําโลกของคนตาย; ชื่อดาวเคราะห์
ดวงที่ ๙ ในระบบสุริยะ มองไม่เห็นด้วยตาเปล่า อยู่ห่างดวงอาทิตย์ประมาณ
๕,๙๐๐ ล้านกิโลเมตร มีเส้นผ่าศูนย์กลางอยู่ระหว่าง ๒,๕๘๐ ถึง ๓,๕๓๐
กิโลเมตร ทางโคจรเป็นวงรีมาก ทําให้ส่วนหนึ่งของทางโคจรอยู่ภายในวง
โคจรของดาวเนปจูน, ดาวพลูโต ก็เรียก. (ป., ส.).
【 ยมขันธ์ 】แปลว่า: น. ชื่อยามที่เป็นอัปมงคล.
【 ยมทัณฑ์ 】แปลว่า: น. ไม้อาญาสิทธิ์ของพระยม. (ส.).
【 ยมทูต 】แปลว่า: น. ผู้นําคนตายไปยังบัลลังก์พระยมเพื่อรอคําตัดสิน. (ป., ส.).
【 ยมบาล 】แปลว่า: น. เจ้าพนักงานเมืองนรก มีหน้าที่ลงโทษทรมานคนที่ตกนรก
ตามคําสั่งของพญายม. (ป. ยมปาล ว่า ผู้รักษานรก).
【 ยมราช 】แปลว่า: น. เทพผู้เป็นใหญ่ประจํายมโลก. (ป., ส.).
【 ยมโลก 】แปลว่า: น. โลกของพระยม; โลกของคนตาย. (ป.).
【 ยม ๓ 】แปลว่า: น. ชื่อไม้ต้นหลายชนิดหลายสกุลในวงศ์ Meliaceae เช่น ยมหิน
(/Chukrasia tabularis/ Juss.) ยมหอม (/Toona ciliata/ M. Roem.).
【 ยมก 】แปลว่า: [ยะมก] น. คู่, แฝด, ๒ ชั้น; เรียกเครื่องหมายรูปดังนี้ ๆ ว่า ไม้ยมก สําหรับ
อ่านซํ้าความหรือซํ้าคําข้างหน้า ๒ หน. (ป., ส.).
【 ยมกปาฏิหาริย์ 】แปลว่า: น. ปาฏิหาริย์ที่แสดงเป็นคู่ ๆ เป็นปาฏิหาริย์ที่พระพุทธเจ้า
ทรงกระทําที่ต้นมะม่วงซึ่งเรียกว่าคัณฑามพพฤกษ์ คือ ทรงบันดาลท่อนํ้า
ท่อไฟออกจากส่วนของพระกายเป็นคู่ ๆ กัน. (ป.).
【 ยมโดย 】แปลว่า: น. ชื่อเฟินอิงอาศัยชนิด /Lycopodium squarrosum/ Forst. ในวงศ์
Lycopodiaceae.
【 ยมนา 】แปลว่า: [ยมมะนา] น. แม่นํ้าใหญ่, ชื่อแม่นํ้าสายหนึ่งในอินเดีย คือ แม่นํ้ายมุนา
ซึ่งเรียกเพี้ยนเป็น ชุมนา ก็มี. (ป., ส. ยมุนา).
【 ยมล 】แปลว่า: [ยะมน] น. คู่. (ป., ส.).
【 ยมะ ๑ 】แปลว่า: [ยะมะ] ก. สํารวม. (ป., ส.).
【 ยมะ ๒ 】แปลว่า: [ยะมะ] น. คู่, แฝด. (ป., ส.).
【 ยรรยง 】แปลว่า: [ยัน] ว. งามสง่า, กล้าหาญ.
【 ยล 】แปลว่า: [ยน] ก. มองดู.
【 ยวกสา 】แปลว่า: [ยะวะกะสา] น. นํ้าประสานดีบุก.
【 ยวง 】แปลว่า: น. เนื้อในของขนุนที่หุ้มเมล็ด เรียกว่า ยวงขนุน, ลักษณนามเรียกเนื้อใน
ของขนุนว่า ขนุนยวงหนึ่ง ขนุน ๒ ยวง; เรียกลักษณะของเงินบริสุทธิ์ที่
ละลายคว้างอยู่ในเบ้า มีสีขาวผ่องเป็นมันปลาบ ว่า เงินยวง, โดยปริยาย
เรียกสิ่งที่มีลักษณะย้อยยืดลงมาเป็นแนวยาว ๆ เช่น ฝีถอนยวง ขี้มูกเป็น
ยวง. ว. เรียกสีขาวผ่องเป็นมันปลาบเหมือนสีเงินที่ละลายคว้างอยู่ในเบ้า
ว่า สีเงินยวง.
【 ยวด 】แปลว่า: ว. เป็นที่สุด, มักใช้คู่กับคําอื่น เช่น ยวดยง ยวดยิ่ง ยิ่งยวด.
【 ยวดยง 】แปลว่า: ว. เชี่ยวชาญที่สุด, เก่งที่สุด.
【 ยวดยิ่ง 】แปลว่า: ว. เยี่ยมที่สุด, มากที่สุด, ยิ่งยวด ก็ว่า.
【 ยวดยาน 】แปลว่า: น. เครื่องขับขี่มีรถและเรือเป็นต้น.
【 ยวน ๑ 】แปลว่า: น. ชื่อชนชาติกรีก, ชาวอินเดียเรียกเพี้ยนมาจากคํา Ionia; เรียก ชาวไทย
ทางล้านนาว่า ไทยยวน, เพี้ยนเป็น เยาวนะ โยน หรือ โยนก ก็มี. (ส.).
【 ยวน ๒ 】แปลว่า: ก. ยั่ว, ล่อ, ชวนให้เพลิน, ชวนให้ยินดี, เช่น ยวนตา ยวนใจ; ก่อกวนให้
เกิดกิเลสหรือโทสะ.
【 ยวนยี 】แปลว่า: ก. เคล้าคลึงชวนให้กําเริบรัก, คลึงเคล้าให้เป็นที่พอใจ; ก่อกวน
ให้เกิดกิเลสโทสะ, ยียวน ก็ว่า.
【 ยวบ 】แปลว่า: ก. อาการที่ไหวจะยุบลง เช่น นอกชานยวบ.
【 ยวบ ๆ 】แปลว่า: ว. อาการเคลื่อนไหวขึ้นลงตามแนวนอน เช่น สะพานยวบ ๆ.
【 ยวบยาบ 】แปลว่า: ว. อาการเดินหนัก ๆ ช้า ๆ ทําให้พื้นไหวเยือก ๆ, อาการ ที่พื้น
ยุบขึ้นยุบลง เช่น เดินบนพื้นฟากยวบยาบ.
【 ย้วย 】แปลว่า: ก. เบี่ยงหรือเลี่ยงจากแนวปรกติ ทําให้ยาวยื่นเกินไป เช่น กระโปรงย้วย ผ้าย้วย,
ให้บิดไปบิดมา โค้งไปโค้งมา เสี้ยวไป เฉไปเฉมา เช่น แถวย้วย แม่น้ำย้วย.
【 ยวรยาตร 】แปลว่า: ยวนระยาด ก. ยุรยาตร.
【 ยวะ, ยวา 】แปลว่า: [ยะวะ, ยะวา] น. ข้าว, ข้าวเหนียว. (ป., ส. ยว ว่า ข้าวบาร์เลย์ เมล็ดคล้าย
ลูกเดือย).
【 ยวาคุ 】แปลว่า: [ยะวา] น. ยาคู. (ส.).
【 ยศ 】แปลว่า: [ยด] น. ความยกย่องนับถือเกียรติของตน, เกียรติคุณ, ฐานันดรที่
พระมหากษัตริย์โปรดเกล้าฯ พระราชทานแก่บุคคลใดบุคคลหนึ่ง มีสูง
ต่ำตามลำดับกันไป; เครื่องหมายพิเศษที่พระมหากษัตริย์โปรดเกล้าฯ
ให้สร้างขึ้นเพื่อพระราชทานแก่ผู้มีฐานันดร มีสูงต่ำตามลำดับกันไป,
เครื่องกําหนดหมายฐานะหรือชั้นของบุคคล. ว. ที่แสดงฐานะหรือชั้น
เช่น พัดยศ. (ส.; ป. ยส).
【 ยศช้างขุนนางพระ 】แปลว่า: (สำ) น. ยศที่ไม่สำคัญ ไม่จริงจัง และไม่สามารถให้
คุณให้โทษแก่ใครได้.
【 ยศอย่าง 】แปลว่า: น. การทําตามแบบอย่างผู้มียศ, การถือยศ ถือศักดิ์.
【 ยโส 】แปลว่า: ก. เย่อหยิ่งเพราะถือตัวว่ามียศ มีปัญญา มีความรู้ มีกําลัง มีทรัพย์ ฯลฯ.
【 ยอ ๑ 】แปลว่า: น. ชื่อไม้ต้นชนิด /Morinda citrifolia/ L. ในวงศ์ Rubiaceae แก่นและราก
ใช้ย้อมผ้า ผลและใบกินได้.
【 ยอ ๒ 】แปลว่า: ก. กล่าวคําเพื่อเชิดชู เช่น ยอพระเกียรติ หรือเพื่อให้ชอบใจ เช่น เด็กชอบ
ให้ยอ; ยก เช่น ยอกร, ยกเพื่อกระแทก เช่น ยอด้วยเข่า; บอกให้หยุด (ใช้แก่
วัวควาย); ให้หยุด, หยุด, เช่น ยอทัพ, โดยปริยายหมายความว่า เหนี่ยวรั้ง
ไม่ไหว เช่น ยอไม่หยุด.
【 ยอขึ้น 】แปลว่า: ก. ชอบให้ยกย่องแล้วจึงจะตั้งใจทำ เช่น เด็กคนนี้ยอขึ้น.
【 ยอแสง 】แปลว่า: ว. ปรากฏการณ์ที่ดวงอาทิตย์ลับขอบฟ้า แต่ยังเห็นแสงตะวันจับ
ขอบฟ้าเป็นสีแดงเข้ม, มักใช้ว่า ตะวันยอแสง.
【 ยอ ๓ 】แปลว่า: น. เครื่องจับปลาชนิดหนึ่ง เป็นร่างแหสี่เหลี่ยมมีคันสําหรับยก.
【 ย่อ 】แปลว่า: ก. ยอบลง เช่น ย่อตัว ย่อเข่า, ลดให้สั้นหรือเล็กลง เช่น ย่อความ ย่อส่วน;
ทำให้ยุบเข้าไป, ทำให้จมลึกเข้าไป, เช่น ย่อเก็จ ย่อมุม.
【 ย่อเก็จ 】แปลว่า: ก. ทำเก็จให้ลึกเข้าไปในฝาผนัง กำแพง ฐาน หรือเชิงกลอน, คู่กับ
ยกเก็จ.
【 ย่อท้อ 】แปลว่า: ก. ไม่คิดสู้เพราะขาดกําลังใจ.
【 ย่อพล 】แปลว่า: ก. ย่นหรือย่อแนวกําลังทหารให้สั้นเข้า.
【 ย่อมุม 】แปลว่า: ก. ทําให้มุมของผังพื้นหรือวัตถุ เช่น แท่น ฐาน เสา ลึกเข้าไปทาง
ด้านในเป็นมุม ๙๐ องศา.
【 ย่อย่น 】แปลว่า: ก. ทําให้สั้น; ท้อถอย; ย่นย่อ ก็ว่า.
【 ย่อแย่ 】แปลว่า: ว. อ่อนแอ.
【 ย่อส่วน 】แปลว่า: ก. จำลองแบบให้มีรูปทรง ขนาด เล็กลงกว่าต้นแบบตามส่วน
เช่น จงย่อส่วนแผนที่นี้. น. แบบที่จำลองให้มีรูปทรง ขนาด เล็กลงกว่า
ต้นแบบตามส่วนอย่างหุ่นจำลอง เช่น นี่เป็นย่อส่วนของแผนที่ฉบับนั้น.
【 ย่อหน้า 】แปลว่า: ก. เขียนหรือพิมพ์หนังสือขึ้นบรรทัดใหม่และร่นจากแนวซ้าย
สุดเข้าไปพอสมควร เพื่อแสดงว่าขึ้นความตอนใหม่. น. ข้อความตอน
ย่อย ๆ ที่แยกออกจากกันด้วยวิธีเขียนย่อหน้า; ในกฎหมายเรียกย่อหน้า
ว่า วรรค เช่น มาตรา ๕ วรรค ๒.
【 ย่อหย่อน 】แปลว่า: ว. ไม่เคร่งครัด เช่น ระเบียบวินัยย่อหย่อน, ลดน้อยถอยลง เช่น
กำลังย่อหย่อน.
【 ย่อเหลี่ยม 】แปลว่า: ก. ทำให้มุมของเสาหรือภาชนะเช่นผอบ ตะลุ่ม ลึกเข้าไปทาง
ด้านในเป็นมุม ๙๐ องศา.
【 ย่อแหยง 】แปลว่า: [แหฺยง] ก. เกรงกลัว.
【 ยอก 】แปลว่า: ก. ตำฝังอยู่ในเนื้อ เช่น หนามยอกเอาหนามบ่ง, รู้สึกเจ็บแปลบคล้ายมี
อะไรมาเสียดแทง เช่น รู้สึกยอกอก, โดยปริยายหมายถึงอาการที่คล้าย
คลึงเช่นนั้น เช่น หนามยอกอก.
【 ยอกย้อน 】แปลว่า: ก. ซับซ้อนซ่อนเงื่อน เช่น ทำกลอุบายยอกย้อน, กลับไปกลับมาอย่างมี
เงื่อนงำ เช่น พยานให้การยอกย้อน, ยุ่งยากซับซ้อนสะสางยาก เช่น คดี
ยอกย้อน. ว. ย้อนให้เจ็บอกเจ็บใจ เช่น พูดจายอกย้อน, ย้อนยอก ก็ว่า.
【 ย็อกแย็ก, ย็อกแย็ก ๆ, ย็อก ๆ แย็ก ๆ 】แปลว่า: ว. อาการที่ทำอย่างไม่เอาจริงเอาจัง
【 ไม่เข้าท่าเข้าทาง ไม่ถูกแบบถูกแผน 】แปลว่า:
หรือไม่ได้เรื่องได้ราว เป็นต้น เช่น ทำงานย็อกแย็ก เต้นย็อกแย็ก ๆ ทำ
ย็อก ๆ แย็ก ๆ.
【 ยอง ๑, ยอง ๆ 】แปลว่า: ว. อาการที่นั่งชันเข่าทั้ง ๒ โดยก้นไม่ถึงพื้น เช่น นั่งยองอยู่ในท้องแม่.
(ไตรภูมิ), หย่อง ก็ว่า.
【 ยอง ๒ 】แปลว่า: (กลอน) น. สัตว์ในจําพวกอีเก้ง.
【 ยอง ๓ 】แปลว่า: น. เส้น, ใย, มักใช้เข้าคู่กับคำ ใย เป็น ยองใย. ว. สุกใส, ยะยอง หรือ
ยรรยอง ก็ใช้ แต่มักแปลว่า สุกใส.
【 ยองใย 】แปลว่า: น. เส้นใย (แห่งแมงมุม). ว. ผุดผ่องเป็นนํ้านวล เช่น ผิวนวล
เป็นยองใย; ใช้เป็นคําเปรียบเทียบว่ามีขนาดเล็กเท่าใยแมงมุม เช่น ไม่มี
ความผิดแม้เท่ายองใย.
【 ยองไย่ 】แปลว่า: น. ใยแมงมุม.
【 ย่อง ๑ 】แปลว่า: ก. เดินอย่างใช้ปลายเท้าจดลงเบา ๆ.
【 ย่องกริบ 】แปลว่า: ก. เดินเข้าไปอย่างเงียบกริบ.
【 ย่องเบา 】แปลว่า: ก. อาการที่ย่องเข้าไปลักสิ่งของของเขาเพื่อไม่ให้เจ้าของรู้ตัว.
【 ย่องแย่ง 】แปลว่า: ว. ไม่ถนัด, ไม่แข็งแรง, (ใช้แก่อาการเดินที่เหยียบไม่ถนัด),
กระย่องกระแย่ง ก็ว่า.
【 ย่อง ๒ 】แปลว่า: ว. ที่ลอยเหนือขึ้นมา เช่น แกงมันย่อง, มีเงางาม เช่น ขัดพื้นเป็นมันย่อง.
【 ย้อง 】แปลว่า: ว. งาม, สวย.
【 ย่องเหง็ด 】แปลว่า: น. จ้องหน่อง. (ช.).
【 ยอด 】แปลว่า: น. ส่วนสูงสุด, ส่วนเหนือสุด, เช่น ยอดปราสาท ยอดเจดีย์ ยอดเขา, ส่วน
ปลายสุดของพรรณไม้หรือที่แตกใหม่ เช่น ยอดผัก ยอดตำลึง ยอดกระถิน;
เรียกคนหรือสัตว์ที่มีคุณสมบัติยิ่งยวดเหนือผู้อื่น เช่น ยอดคน ยอดหญิง
ยอดสุนัข; จํานวนรวม เช่น ยอดเงิน; ฝี (ใช้ในราชาศัพท์ว่า พระยอด).
(ปาก) ว. ที่สุด เช่น ยอดเยี่ยม ยอดรัก.
【 ยอดด้วน 】แปลว่า: น. เถาหัวด้วน.
【 ยอดดี 】แปลว่า: ว. ดีที่สุด เช่น รู้รักษาตัวรอดเป็นยอดดี.
【 ยอดน้ำ 】แปลว่า: (ภูมิ) น. แหล่งที่เกิดของลํานํ้า, ต้นนํ้า ก็เรียก.
【 ยอดเยี่ยม 】แปลว่า: ว. ดีที่สุด, เลิศที่สุด, เยี่ยมยอด ก็ว่า.
【 ยอดสร้อย 】แปลว่า: น. นางผู้เป็นที่รักยิ่ง.
【 ยอดอก 】แปลว่า: น. บริเวณเหนือลิ้นปี่.
【 ยอดจาก 】แปลว่า: /ดู มังกร ๒/.
【 ยอดม่วง 】แปลว่า: /ดู ตาเดียว ๑/.
【 ยอน 】แปลว่า: ก. แยง เช่น เอาขนไก่ยอนหู.
【 ย้อน 】แปลว่า: ก. หวนกลับ เช่น ย้อนไป ย้อนมา ย้อนกลับบ้าน, ทวนกลับ เช่น ย้อนเกล็ด
ย้อนหลัง, พูดสวนตอบ (มักใช้ในทางไม่ดี) เช่น เด็กย้อนผู้ใหญ่ ลูกย้อนแม่.
【 ย้อนคำ 】แปลว่า: ก. ว่าสวนตอบตามคำที่เขาว่ามา เช่น ฝ่ายหนึ่งพูดว่า เธอโง่จริง
อีกฝ่ายหนึ่งก็ย้อนคำว่า แล้วเธอไม่โง่หรือ.
【 ย้อนต้น 】แปลว่า: ย้อนต้น.
ก. กลับถอยหลังไปที่ตอนต้น, หวนไปข้างต้น, เช่น อ่านหนังสือ
【 ย้อนเนื้อ 】แปลว่า: ว. ลักษณะไม้ที่ไม่มีตา แต่เนื้อทวนไปทวนมา เลื่อยหรือไสกบ
ได้ยาก มักเป็นไม้เนื้ออ่อน เช่น งิ้ว เรียกว่า ไม้ย้อนเนื้อ.
【 ย้อนยอก 】แปลว่า: ว. ย้อนให้เจ็บอกเจ็บใจ เช่น พูดจาย้อนยอก, ยอกย้อน ก็ว่า.
【 ย้อนรอย 】แปลว่า: ก. ทวนกลับตามรอยเดิม เช่น ตำรวจย้อนรอยผู้ร้าย.
【 ย้อนศร 】แปลว่า: ก. ไปทวนเครื่องหมายลูกศร เช่น ขับรถย้อนศร.
【 ย้อนแสง 】แปลว่า: ก. ทวนแสง เช่น ถ่ายรูปย้อนแสง.
【 ย้อนหลัง 】แปลว่า: ก. ถอยกลับไปหาอดีต เช่น ให้ผลย้อนหลัง มีผลย้อนหลัง.
【 ยอบ 】แปลว่า: ก. ทรุดลง, ย่อลง, หมอบ, ฟุบ, เช่น ยอบกาย ยอบตัวลง. ว. พร่อง.
【 ยอบแยบ 】แปลว่า: ว. จวนหมด, เกือบจะไม่พอ, เช่น เงินทองยอบแยบ เสบียงอาหาร
ยอบแยบ.
【 ยอม 】แปลว่า: ก. อาการที่แสดงออกบอกให้รู้ว่าเห็นด้วย ไม่ขัด ตกลงปลงใจ เช่น ยอม
ตามที่สั่ง ยอมนั่ง ยอมตาย, ผ่อนผันให้ เช่น ยอมให้ทําได้ ยอมให้ไป,
ไม่สู้ เช่น เรื่องนี้ผมยอมเขา.
【 ยอมความ 】แปลว่า: (กฎ) ก. ตกลงระงับคดีอาญาที่เป็นความผิดต่อส่วนตัวก่อน
คดีถึงที่สุด.
【 ย่อม ๑ 】แปลว่า: คําช่วยกริยา แสดงว่าเป็นไปตามปรกติ ตามธรรมดา หรือ เป็นสามัญทั่ว ๆ
ไป เช่น สัตว์ทั้งหลายเกิดมาแล้วย่อมตาย.
【 ย่อม ๒ 】แปลว่า: ว. มีขนาดค่อนข้างเล็กเมื่อเปรียบเทียบกับสิ่งที่ใหญ่กว่า เช่น นี่ขนาดใหญ่
นั่นขนาดย่อม, เบา (ใช้แก่ราคา); ลดลง, หย่อน.
【 ย่อมเยา 】แปลว่า: ว. มีราคาถูก, มีราคาพอสมควร.
【 ย้อม 】แปลว่า: ก. ชุบด้วยสี, อาบด้วยสี, ทำให้ด้าย ไหม หรือผ้าเป็นต้นเป็นสีต่าง ๆ ด้วย
การชุบลงไปในน้ำสี.
【 ย้อมใจ 】แปลว่า: ก. ชุบใจ, ทําให้ใจชุ่มชื่น, ปลุกใจให้กล้า เช่น กินเหล้าย้อมใจ.
【 ย้อมผม 】แปลว่า: ก. ใช้ครีมหรือน้ำสีเป็นต้น ฉีดหรือพ่นให้ผมเป็นสีต่าง ๆ เช่น
สีดำ สีทอง สีเงิน.
【 ย้อมแมวขาย 】แปลว่า: (ปาก) ก. ตกแต่งคนหรือของที่ไม่ดีโดยมีเจตนาจะหลอก
ลวงให้ผู้อื่นเชื่อว่าดี.
【 ย่อย 】แปลว่า: ก. ทําเป็นส่วนเล็กส่วนน้อยโดยแยกจากส่วนใหญ่ เช่น ย่อยหิน; ทำให้
ละลายจนซึมซาบได้ เช่น ย่อยอาหาร. ว. เรียกส่วนน้อยที่แยกจากส่วน
ใหญ่ เช่น ส่วนย่อย กลุ่มย่อย, เบ็ดเตล็ด, ไม่สำคัญ, เช่น ข่าวย่อย, เรียก
ละครเรื่องสั้น ๆ ว่า ละครย่อย; เรียกธนบัตรที่ราคาน้อยกว่าฉบับที่มี
ราคามากว่า ธนบัตรย่อย หรือ แบงก์ย่อย.
【 ย่อยข่าว 】แปลว่า: ก. หยิบยกเฉพาะประเด็นสำคัญของข่าวมากล่าว.
【 ย่อยยับ 】แปลว่า: ว. ป่นปี้, เช่น เสียการพนันย่อยยับ เสียหายย่อยยับ, ยับย่อย หรือ
ยับเยิน ก็ว่า. ก. ถูกทำลาย, เสียหาย, เช่น เขาเล่นการพนันจนทรัพย์สมบัติ
ของพ่อแม่ย่อยยับหมด, ยับย่อย หรือ ยับเยิน ก็ว่า.
【 ย้อย 】แปลว่า: ก. ห้อยเป็นทางลงมา เช่น รากไทรย้อยลงมา พวงมะไฟห้อยย้อย, ห้อย
ลงมา เช่น รวงผึ้งย้อยลงมา ผมย้อยลงปรกหน้า, ไหลเป็นทางยืดลงมา
เช่น น้ำมูกย้อย น้ำตาลย้อย, หยาดห้อยลงมาจวนจะหยด เช่น น้ำหมาก
ย้อย น้ำตาย้อย; คราบหินปูนที่ย้อยลงมาจากเพดานถ้ำหินปูน มีลักษณะ
เป็นท่อน เป็นกรวย หรือเป็นแผ่นม่าน เรียกว่า หินย้อย.
【 ย้อแย้ 】แปลว่า: ก. เดินป้อแป้อย่างเป็ด.
【 ยะ ๑ 】แปลว่า: คําประกอบข้างหน้าคําที่ตั้งต้นด้วย ย ในบทกลอน มีความแปลอย่างเดียว
กับคําเดิมนั้น เช่น ยะยอง ยะยั่ง ยะยัด ยะย้อย ยะย้าย.
【 ยะ ๒ 】แปลว่า: ว. คําออกเสียงลงท้ายวลีหรือประโยค ถือว่าไม่สุภาพ เช่น ของกินนะยะ
ของถวายพระนะยะ จะรีบไปไหนยะ.
【 ย่ะ 】แปลว่า: ว. คํารับ (ถือเป็นคําไม่สุภาพ).
【 ยะงันจะคับ 】แปลว่า: ว. พูดไม่ได้. (ช.).
【 ยะยอบ 】แปลว่า: (กลอน) ก. ยอบ, นอบ.
【 ยะยัน 】แปลว่า: (กลอน) ว. แวววาว.
【 ยะยับ 】แปลว่า: (กลอน) ว. ระยับ, ยิบ ๆ, วาบวับ.
【 ยะยาน 】แปลว่า: (กลอน) ว. ไหว ๆ.
【 ยะย้าย 】แปลว่า: (กลอน) ก. ยักย้าย, ย้ายไปมา.
【 ยะย้าว 】แปลว่า: (กลอน) ก. ร่าเริง, ยินดี.
【 ยะแย้ง 】แปลว่า: (กลอน) ก. ยื้อแย่ง.
【 ยะวา 】แปลว่า: (โบ) น. ชวา.
【 ยะหิทา 】แปลว่า: ก. เย็บ. (ช.).
【 ยัก ๑ 】แปลว่า: ก. อาการที่คิ้ว ไหล่ หรือก้น เป็นต้น ยกขึ้นยกลง, ทําให้คิ้ว ไหล่ หรือก้น
เป็นต้น ยกขึ้นยกลง, เช่น ยักคิ้ว ยักไหล่ เดินก้นยักไปยักมา; อาการที่ของ
บางอย่างเยื้องไม่ได้ระดับกัน เช่น สวมเสื้อไหล่ยักไปข้างหนึ่ง; ย้ายข้าง
ไปมา เช่น ยักเอว ว่าวปักเป้ายักไปยักมา; แว้งแทงด้วยเงี่ยง เช่น ปลาดุก
ยัก; แยกหรือกันเอาไว้เสียเอง เช่น ยักเงิน; ย้ายที่จากที่เขาแทงไว้เดิมไป
ลงที่ใหม่ (ใช้ในการแทงถั่วโปเป็นต้น) เช่น ยัก ๒ ไป ๓ ยัก ๓ ไป ๔ ซึ่ง
เรียกว่า ยัก ๓ ไปครบ; เอาทรัพย์ของผู้อื่นที่อยู่ในความดูแลรักษาของตน
ไปโดยทุจริต, ยักยอก ก็ว่า.
【 ยักกระสาย 】แปลว่า: (ปาก) ก. เปลี่ยนน้ำกระสายยาไปตามอาการของโรค, โดย
ปริยายหมายความว่า เปลี่ยนไปใช้อย่างอื่นหรือวิธีอื่นแทน.
【 ยักคอ 】แปลว่า: ก. เอียงคอไปในทางตรงกันข้ามกับยักเอว เป็นท่าประกอบการ
รำไทยอย่างหนึ่ง.
【 ยักคิ้ว 】แปลว่า: ก. ลักษณะของสิ่งซึ่ง ๒ ข้างไม่เท่ากันอย่างนุ่งผ้าโจงกระเบนสูง
ข้างต่ำข้าง เรียกว่า นุ่งผ้ายักคิ้ว.
【 ยักเงี่ยง 】แปลว่า: ก. หมอบลงและขยับศอกไปมา เป็นท่าหนึ่งของการเล่นเสือ
ข้ามห้วย.
【 ยักท่า 】แปลว่า: ก. ไม่ปฏิบัติตามที่ตกลงกันไว้ เป็นการเล่นแง่เพื่อดูท่วงทีของอีก
ฝ่ายหนึ่ง.
【 ยักยอก 】แปลว่า: ก. เอาทรัพย์ของผู้อื่นที่อยู่ในความดูแลรักษาของตนไปโดย
ทุจริต, ใช้เพียง ยัก คําเดียว ก็มี. (กฎ) น. ชื่อความผิดอาญาฐานเบียดบัง
เอาทรัพย์ของผู้อื่น หรือซึ่งผู้อื่นเป็นเจ้าของรวมอยู่ด้วย ที่อยู่ในความ
ครอบครองมาเป็นของตนหรือของบุคคลที่สามโดยทุจริต เรียกว่า
ความผิดฐานยักยอก.
【 ยักย้าย 】แปลว่า: ก. เปลี่ยนที่เสีย หรือนําไปไว้เสียที่อื่น, ยักย้ายถ่ายเท ก็ว่า, ใช้เพียง
ยัก คําเดียว ก็มี.
【 ยักยิ้ม 】แปลว่า: น. ลักยิ้ม.
【 ยักเยื้อง 】แปลว่า: ว. เลี่ยงไป, ไม่ตรงไปตรงมา, เช่น ถามเรื่องหนึ่ง แต่พูดยักเยื้อง
ไปตอบอีกเรื่องหนึ่ง, ดัดแปลง เช่น ทํายักเยื้อง, เยื้องยัก ก็ว่า.
【 ยักหล่ม 】แปลว่า: น. รอยบุ๋มที่สะบักทั้ง ๒ ข้าง ถือว่าเป็นลักษณะไม่ดีสําหรับ
หญิง ๑ ใน ๓ อย่าง คือ สีจัก ยักหล่ม ถ่มร้าย, มักใช้เข้าคู่กับ ถ่มร้าย
เป็น ยักหล่มถ่มร้าย.
【 ยักเอว 】แปลว่า: ก. เอียงตัวท่อนบนไปข้างใดข้างหนึ่ง ส่วนลำตัวท่อนล่างตั้งตรง
เป็นท่าประกอบการรำไทยท่าหนึ่ง.
【 ยัก ๒ 】แปลว่า: (ปาก) ว. คําประกอบกริยาในประโยคปฏิเสธแสดงความผิดคาด เช่น
ไม่ยักจริง ว่าจะมาแล้วไม่ยักมา.
【 ยักข์ 】แปลว่า: น. ยักษ์. (ป.; ส. ยกฺษ).
【 ยักขินี 】แปลว่า: น. นางยักษ์. (ป.; ส. ยกฺษิณี).
【 ยักเพรีย 】แปลว่า: /ดู ครอบจักรวาล ๕/.
【 ยักยี่ยักยัน 】แปลว่า: ว. ขะยิก ๆ, เขยก ๆ, ทําท่าขยับบ่อย ๆ.
【 ยักยี่ยักเหยา 】แปลว่า: [เหฺยา] ก. พูดเซ้าซี้จะเอาให้ได้.
【 ยักแย่ยักยัน 】แปลว่า: ว. เขย้อแขย่ง, มีท่าทางเก้กัง.
【 ยักษ์ 】แปลว่า: น. อมนุษย์พวกหนึ่ง ถือกันว่ามีรูปร่างใหญ่โตน่ากลัว มีเขี้ยวงอก ใจดํา
อํามหิต ชอบกินมนุษย์ กินสัตว์ โดยมากมีฤทธิ์เหาะได้จําแลงตัวได้,
บางทีใช้ปะปนกับคําว่า อสูร รากษส และมาร ก็มี; เทวดาพวกหนึ่งใน
สวรรค์ชั้นจาตุมหาราชิกและชั้นปรนิมมิตวสวัตดี; ชื่อหนึ่งของดาวฤกษ์
ศตภิษัช มี ๔ ดวง, ดาวพิมพ์ทอง หรือ ดาวสตะภิสชะ ก็เรียก. ว. โดย
ปริยายหมายความว่า มีลักษณะหรืออาการอย่างยักษ์ เช่น ใจยักษ์ หน้า
ยักษ์, มีลักษณะใหญ่เป็นพิเศษในพวก เช่น ปลาหมึกยักษ์. (ส. ยกฺษ ว่า
อมนุษย์พวกหนึ่ง บริวารท้าวเวสวัณ; ป. ยกฺข).
【 ยักษ์ปักหลั่น 】แปลว่า: ปัก น. ผู้มีรูปร่างใหญ่โต.
【 ยักษ์มักกะสัน 】แปลว่า: (สํา) น. ผู้มีใจคอดุร้าย.
【 ยักษา 】แปลว่า: (กลอน) น. ยักษ์. (ส.).
【 ยักษิณี 】แปลว่า: น. นางยักษ์. (ส.; ป. ยกฺขินี).
【 ยักษี 】แปลว่า: (กลอน) น. ยักษ์. (ส.).
【 ยักหยาว 】แปลว่า: ก. ยั่วเย้าให้โกรธ.
【 ยัง 】แปลว่า: คำช่วยกริยาในประโยคคำถามปฏิเสธหรือประโยคปฏิเสธ โดยละกริยา
นั้นไว้ให้เข้าใจเอาเอง เช่น ถามว่า จะไปหรือยัง ตอบว่า ยัง, ถ้าใช้นำหน้า
คำกริยาเข้าคู่กับคำ อยู่ หมายความว่า กริยานั้นกำลังกระทำอยู่ เช่น เขายัง
กินอยู่ เขายังนอนอยู่, ถ้าใช้นำหน้าคำวิเศษณ์เข้าคู่กับคำ อยู่ หมายความว่า
ยังอยู่ในภาวะนั้น เช่น ยังเด็กอยู่ ยังสาวอยู่ ยังเช้าอยู่, ใช้ประกอบคำกริยา
เชิงปฏิเสธที่เริ่มหรือกำหนดไว้แล้ว แต่ยังไม่เสร็จสิ้นลงไป เช่น ป่านนี้ยัง
ไม่มา ทั้ง ๆ ที่น่าจะมาแล้ว, ใช้เข้าคู่กับคำอื่นเพื่อเชื่อมประโยคหน้ากับ
ประโยคหลังที่มี ข้อความในลักษณะคล้ายคลึงกันให้เนื่องกัน เช่น นอกจาก
โง่แล้วยัง หยิ่งอีกด้วย นอกจากสวยแล้วยังรวยอีกด้วย. ก. คงอยู่, มีอยู่, เช่น
ถามว่า หมดแล้วหรือ ตอบว่า ยังมีอีก; กระทำให้ เช่น ยังชีวิตให้เป็นไป
ยังใจให้ชุ่มชื่น. บ. ถึง เช่น แจ้งความมายังท่านทั้งหลาย, สู่ เช่น ไปยังบ้าน,
ตลอด, ตลอดถึง, เช่น วันยังค่ำ คืนยังรุ่ง.
【 ยังก่อน 】แปลว่า: คำขอร้องให้รั้งรอไว้ก่อน เช่น ยังก่อน อย่าเพิ่งกิน.
【 ยังกับ 】แปลว่า: ว. อย่างกับ, เหมือนกับ, ราวกับ, เช่น สวยยังกับนางสาวไทย
เหมือนกันยังกับโขกมาจากพิมพ์เดียวกัน.
【 ยังชั่ว 】แปลว่า: ก. ค่อยดีขึ้น.
【 ยังเป็นอยู่ 】แปลว่า: ว. ยังมีชีวิตอยู่ เช่น ปลายังเป็นอยู่.
【 ยังมี 】แปลว่า: ว. มี (มักใช้ในบทนิทานหรือในวรรณคดี) เช่น แต่ปางหลังยังมี
กรุงกษัตริย์.
【 ยังเลย 】แปลว่า: ใช้เป็นคำปฏิเสธกริยาที่ถูกถามอย่างสิ้นเชิง เช่น ถามว่า อ่าน
หรือยัง ตอบว่า ยังเลย.
【 ยังแล้ว 】แปลว่า: (กลอน) ว. อยู่แล้ว, ให้เสร็จไป.
【 ยังไหว 】แปลว่า: ว. ยังพอสู้ได้, ยังพอทำได้, เช่น ยังทำไหวไหม ถ้ายังไหวก็จะ
ไม่พัก.
【 ยังอยู่ 】แปลว่า: ว. ยังมีชีวิตอยู่, ยังไม่ตาย, เช่น พ่อยังอยู่ แม่ตายแล้ว.
【 ยังอีก 】แปลว่า: ใช้ประกอบคำกริยาหรือคำวิเศษณ์ หมายความว่า ที่ยังไม่ได้ทำ
ยังมีอยู่ เช่น งานที่ยังไม่ได้ทำ ยังอีกเยอะเลย; คำที่ผู้ใหญ่ใช้ขู่เด็กที่ไม่ทำ
ตามสั่ง เช่น เมื่อบอกให้เด็กออกมา เด็กไม่ออกมา ก็จะพูดว่า ยังอีก.
【 ยั้ง 】แปลว่า: ก. หยุด เช่น ตีไม่ยั้ง กินไม่ยั้ง ยั้งไม่ทัน ลื่นยั้งไม่อยู่, หยุดพักชั่วคราว เช่น
ยั้งทัพอยู่ที่นครสวรรค์ ๓ คืน แล้วจึงเดินทัพต่อไป, ชะงักชั่วคราว เช่น
ยั้งคิด ยั้งมือ, รั้ง เช่น ยั้งไม่หยุด, ขยัก เช่น อย่าใช้เงินจนหมด ยั้งไว้บ้าง.
【 ยังกาหลา 】แปลว่า: น. ต้นมะตาด. (ช.).
【 ยั่งยืน 】แปลว่า: ก. ยืนยง, อยู่นาน, เช่น ขอให้มีความสุขยั่งยืน, คงทน เช่น สังขารไม่จีรัง
ยั่งยืน เจดีย์นี้มีอายุยั่งยืนมาได้ ๗๐๐ ปีแล้ว.
【 ยังหยัง 】แปลว่า: ว. รูปงาม. (ช.).
【 ยัชโญปวีต 】แปลว่า: [ยัดโยปะวีด] น. สายเครื่องหมายวรรณะพราหมณ์ กษัตริย์ และแพศย์
สวมจากซ้ายไปขวา, สายมงคล สายธุรํา หรือ สายธุหรํ่าของพราหมณ์
ก็เรียก, เพี้ยนเป็น ยัชโญปิวีต ก็มี. (ส.).
【 ยัชนะ 】แปลว่า: [ยัดชะนะ] น. พิธีจําพวกหนึ่งสําหรับบูชาเทวดาโดยสวดมนตร์และถวาย
เครื่องเซ่นสังเวย. (ป., ส.).
【 ยัชมาน 】แปลว่า: [ยัดชะ] น. เจ้าภาพ. (ส.).
【 ยัญ, ยัญ, ยัญญะ 】แปลว่า: [ยันยะ] น. การเซ่น, การบูชา, การเซ่นสรวงโดยมีการฆ่าสัตว์หรือคน
เป็นเครื่องบูชา เรียกว่า บูชายัญ. (ป. ย?ฺ?; ส. ยชฺ?).
【 ยัญกรรม 】แปลว่า: น. การเซ่นสรวงบูชาของพราหมณ์.
【 ยัญพิธี 】แปลว่า: น. พิธีเซ่นสรวงบูชาของพราหมณ์.
【 ยัญญังค์ 】แปลว่า: น. มะเดื่อชุมพร. (ป.).
【 ยัฐิ ๑ 】แปลว่า: [ยัดถิ] น. ไม้เท้า. (ป. ยฏ??; ส. ยษฺฏิ)
【 ยัฐิ ๒ 】แปลว่า: [ยัดถิ] น. ชื่อมาตราวัดความยาวของอินเดียโบราณ เท่ากับ ๑ วา ๑ ศอก,
๒๐ ยัฐิ เป็น ๑ อุสภ.
【 ยัฐิมธุกา 】แปลว่า: [ยัดถิมะทุกา] น. ชะเอมเครือ. (ป. ยฏฺ??มธุกา).
【 ยัด 】แปลว่า: ก. บรรจุหรือใส่สิ่งใดสิ่งหนึ่งโดยอัดดันหรือผลักดันเข้าไป เช่น ยัดที่นอน,
บรรจุหรือใส่สิ่งที่ระบุไว้ด้วยอาการเช่นนั้น เช่น ยัดนุ่น ยัดกระสอบ ยัดเข้า
ห้องขัง, โดยปริยายหมายถึงบรรจุ ใส่ หรือ ให้ โดยอาการคล้ายคลึงเช่นนั้น
เช่น เอาเงินยัดให้เป็นสินบน ยัดความรู้ที่ให้โทษเข้าไปในสมอง; (ปาก) ใช้
แทนคําว่า กิน (ใช้ในลักษณะกินอย่างตะกรุมตะกราม ถือว่าเป็นคำหยาบ).
【 ยัดข้อหา 】แปลว่า: ก. ยัดความผิดให้แล้วตั้งข้อหา.
【 ยัดทะนาน 】แปลว่า: ก. เบียดกันแน่น, อัดกันแน่น, เช่น คนแน่นเหมือนแป้ง
ยัดทะนาน.
【 ยัดปาก 】แปลว่า: ก. อ้างว่าเป็นคำพูดของผู้ใดผู้หนึ่ง ทั้ง ๆ ที่ไม่ใช่.
【 ยัดพลุ 】แปลว่า: ก. ใส่ดินพลุลงในกระบอกพลุแล้วตอกให้แน่น.
【 ยัดเยียด 】แปลว่า: ก. เบียดกันแน่น, แออัดกันแน่น, เช่น คนเบียดเสียดยัดเยียดกัน;
ขืนหรือแค่นให้โดยผู้รับไม่เต็มใจรับ เช่น ยัดเยียดขายให้, เยียดยัด ก็ว่า,
ใช้เพียง ยัด คําเดียวก็มี.
【 ยัดไส้ 】แปลว่า: ว. ที่มีสิ่งอื่นบรรจุอยู่ข้างใน เช่น เป็ดยัดไส้. ก. สอดของปลอม
ไว้ข้างใน เช่น ธนบัตรยัดไส้.
【 ยัติภังค์ 】แปลว่า: [ยัดติ] /ดู ยติภังค์ ที่ ยติ ๒/.
【 ยัน ๑ 】แปลว่า: ก. ต้านไว้, ทานไว้, ดันไว้, เช่น ยันประตูไว้ไม่ให้ล้ม, ค้ำไว้ เช่น ถือไม้เท้า
ยันกาย, ดันตัวขึ้น เช่น เอามือยันตัวลุกขึ้นจากพื้น; จด เช่น เอาหลังยันกัน
นอนหัวยันฝา โตจนตัวยันเปล; ประจัน เช่น ตั้งกองทัพ ยันกัน; ยืนยัน เช่น
เขายันว่าเขาไม่ได้ทำผิด; (ปาก) ถีบ เช่น เดี๋ยวยัน เปรี้ยงเข้าให้. (ปาก)
ว. เสมอ, ตลอด, เช่น โกหกยันเลย นอนยันเลย. สัน. จนถึง, กระทั่งถึง,
เช่น เที่ยวยันสว่าง.
【 ยันกัน 】แปลว่า: ก. พิสูจน์ต่อหน้าให้รู้ข้อเท็จจริง เช่น เอาพยานมายันกัน, สอบ
ข้อมูลหรือรายการให้ตรงกัน เช่น เอาบัญชีมายันกัน.
【 ยันป้าย 】แปลว่า: ถึงที่สุด เช่น เที่ยวยันป้าย.
【 ยัน ๒ 】แปลว่า: ก. เมา (ใช้แก่หมาก) เช่น ยันหมาก เอาหมากที่ยันไปแช่น้ำจะหายยัน.
ว. ที่ทำให้เมา ในคำว่า หมากยัน.
【 ยั่น 】แปลว่า: ก. ครั่นคร้าม, ท้อถอย.
【 ยันต์ 】แปลว่า: น. ตารางหรือลายเส้นเป็นตัวเลข อักขระหรือรูปภาพที่เขียน สัก หรือ
แกะสลักลงบนแผ่นผ้า ผิวหนัง ไม้ โลหะ เป็นต้น ถือว่าเป็นของขลัง
เช่น ยันต์ตรีนิสิงเห ยันต์พระเจ้า ๕ พระองค์, เรียกเสื้อหรือผ้าเป็นต้น
ที่มีลวดลายเช่นนั้นว่า เสื้อยันต์ ผ้ายันต์, เรียกกิริยาที่ทำเช่นนั้นว่า
ลงเลข ลงยันต์.
【 ยันตร, ยันตร์ 】แปลว่า: [ยันตฺระ, ยัน] น. ยนตร์. (ส.; ป. ยนฺต).
【 ยันตรกรรม 】แปลว่า: น. วิชาเครื่องกล.
【 ยั่นตะนี 】แปลว่า: น. ผ้ามัสลินพิมพ์ดอก. (เทียบฮินดูสตานี jamdani).
【 ยันเย้า 】แปลว่า: ก. ปลํ้า; หยอก.
【 ยับ ๑ 】แปลว่า: ก. เก็บ. น. เรียกผลหมากสุกที่เก็บไว้กินนาน ๆ โดยทำเป็นหมากหลุม
หรือหมากไหว่า หมากยับ.
【 ยับ ๒ 】แปลว่า: ก. ย่น, ยู่ยี่, เช่น ผ้ายับ เสื้อยับ กระดาษยับ, อาการซึ่งแสดงความเสียหาย
มาก หรือเสียรูปจนถึงชํ้าชอก พังทลาย ป่นปี้ ปู้ยี่ปู้ยํา ยู่ยี่ เป็นต้น เช่น
รถถูกชนยับ บ้านพังยับ.
【 ยับย่อย, ยับเยิน 】แปลว่า: ว. ป่นปี้ เช่น เสียการพนันยับย่อย เสียหายยับเยิน, ย่อยยับ
ก็ว่า. ก. ถูกทำลาย, เสียหาย, เช่น เขาเล่นการพนันจนทรัพย์สมบัติของ
พ่อแม่ยับย่อยหมด หนังสือยับเยินหมดทั้งเล่ม, ย่อยยับ ก็ว่า.
【 ยับ ๓ 】แปลว่า: ก. ขยํ้า.
【 ยับ ๔, ยับ ๆ 】แปลว่า: ว. มีแสงแวบ ๆ, ยิบ ๆ.
【 ยับยง 】แปลว่า: (โบ) ว. งามเป็นแสงวาววับ.
【 ยับยาน 】แปลว่า: (โบ) ก. หวั่นไหว.
【 ยับยาบ 】แปลว่า: ก. โบกหรือกระพือขึ้นลงไปมาช้า ๆ, ยาบ ๆ ก็ใช้.
【 ยับยั้ง 】แปลว่า: ก. หยุดไว้, รั้งรอไว้, เช่น ยับยั้งใบลาไว้; พักอยู่.
【 ยับยั้งชั่งใจ 】แปลว่า: ก. คิดทบทวนดูผลดีผลเสียให้รอบคอบก่อนที่จะทำอะไรลงไป.
【 ยั่ว 】แปลว่า: (โบ) น. ยาน, เครื่องพาตัวไป, เช่น วอ เสลี่ยง รถ, บางทีใช้ควบกับคํา ยาน
เป็น ยั่วยาน, ต่อมาใช้เลือนเป็น ยวดยาน. ก. พูดหรือทําให้เกิดอารมณ์ใน
ทางใดทางหนึ่งรุนแรงขึ้น เช่น ยั่วราคะ ยั่วโทสะ ยั่วโมโห ยั่วกิเลส.
【 ยั่วยวน 】แปลว่า: ก. ทําให้อีกฝ่ายหนึ่งกำเริบรักหรือเกิดความใคร่.
【 ยั่วยุ 】แปลว่า: ก. ยุให้เกิดอารมณ์อย่างใดอย่างหนึ่ง.
【 ยั่วเย้า 】แปลว่า: ก. พูดหยอกล้อ, กระเซ้า.
【 ยั้ว, ยั้วเยี้ย 】แปลว่า: ว. อาการที่คนหรือสัตว์จํานวนมากเคลื่อนไหวขวักไขว่ไปมา เช่น ลูกเต้า
ยั้วเยี้ยไปหมด หนอนไต่กันยั้วเยี้ย ฝูงลิงไต่ยั้วเยี้ยอยู่บนยอดไม้.
【 ยัวรยาตร 】แปลว่า: ยัวระยาด ก. ยุรยาตร.
【 ยัวะ 】แปลว่า: (ปาก) ก. เดือดดาล เช่น ชักยัวะแล้วนะ. ว. ที่ทำให้ผู้พบเห็นเกิดความ
รุ่มร้อนใจ เช่น แต่งตัวยัวะ รูปร่างยัวะ.
【 ยัษฏิ 】แปลว่า: [ยัดสะติ] น. ไม้เท้า. (ส.; ป. ยฏฺ??).
【 ยา 】แปลว่า: น. สิ่งที่ใช้แก้หรือป้องกันโรค หรือบํารุงร่างกาย เรียกชื่อต่าง ๆ กัน คือ
เรียกตามลักษณะก็มี เช่น ยาผง ยาเม็ด ยานํ้า เรียกตามสีก็มี เช่น ยาแดง
ยาเขียว ยาเหลือง ยาดํา เรียกตามรสหรือกลิ่นก็มี เช่น ยาขม ยาหอม เรียก
ตามวิธีทําก็มี เช่น ยาต้ม ยากลั่น ยาดอง เรียกตามกิริยาที่ใช้ก็มี เช่น ยา
กวาด ยากิน ยาฉีด ยาดม ยาอม; เรียกยาฝิ่นว่า ยา ก็มี เช่น โรงยา; สารเคมี
สําหรับเคลือบเงินทองให้มีสีต่าง ๆ; (กฎ) วัตถุที่รับรองไว้ในตำรายาที่
รัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุขประกาศ, วัตถุที่มุ่งหมายสำหรับใช้
ในการวินิจฉัย บำบัด บรรเทา รักษา หรือป้องกันโรคหรือความเจ็บป่วย
ของมนุษย์หรือสัตว์, วัตถุที่เป็นเภสัชเคมีภัณฑ์หรือเภสัชเคมีภัณฑ์กึ่ง
สำเร็จรูป หรือวัตถุที่มุ่งหมายสำหรับให้เกิดผลแก่สุขภาพ โครงสร้างหรือ
การกระทำหน้าที่ใด ๆ ของร่างกายของมนุษย์หรือสัตว์. ก. ทําให้หายโรค,
รักษาให้หาย, ในคําว่า เยียวยา; ทําให้หายรั่ว เช่น ยาเรือ. ว. ใช้ประกอบคํา
พี่ น้อง ลูก ว่า พี่ยา น้องยา ลูกยา, ใช้ในราชาศัพท์หมายความว่า เพศชาย
เช่น พระเจ้าลูกยาเธอ.
【 ยากวาด 】แปลว่า: น. ยาที่ใช้ป้ายในลำคอเด็กเล็ก ๆ แก้หละ ละออง ซาง.
【 ยากันยุง 】แปลว่า: น. ยาที่จุดหรือทากันไม่ให้ยุงกัด.
【 ยาขัด 】แปลว่า: น. สิ่งที่ใช้ขัดโลหะ หนัง หรือกระเบื้อง เป็นต้น.
【 ยาขับเลือด 】แปลว่า: น. ยากินเพื่อขับระดู.
【 ยาขี้ผึ้ง 】แปลว่า: น. ยาที่มีลักษณะเป็นขี้ผึ้งหรือครีม ใช้ทาแก้โรคผิวหนังเป็นต้น.
【 ยาเขียว ๑ 】แปลว่า: น. ยาแก้ไข้ ทําด้วยใบไม้ล้วน มีหลายชนิด เช่น ยาเขียวใหญ่
ยาเขียวเล็ก ยาเขียวมหาอุดม.
【 ยาเคี้ยว 】แปลว่า: (กฎ) น. ส่วนใดส่วนหนึ่งของใบยาแห้ง นอกจากใบยาแห้งพันธุ์
ยาสูบพื้นเมือง ซึ่งได้ปรุงหรือปนด้วยวัตถุอื่นนอกจากน้ำเพื่ออมหรือเคี้ยว.
【 ยาจืด 】แปลว่า: น. ยาเส้นพื้นเมืองชนิดหนึ่ง เป็นเส้นละเอียด มีรสจืด สีเหลือง
นวล ใช้เช็ดปากเช็ดฟันในเวลากินหมากแล้วม้วนเป็นก้อนเล็ก ๆ จุกไว้
ที่มุมปาก, ยาฝอย ก็เรียก.
【 ยาใจ 】แปลว่า: ว. เป็นที่บํารุงหัวใจ, เป็นที่ชื่นใจ.
【 ยาฉุน 】แปลว่า: น. ยาเส้นพื้นเมืองชนิดหนึ่ง เป็นเส้นหยาบ ๆ มีรสฉุน สีนํ้าตาลแก่
ใช้ใบตองหรือใบจากเป็นต้นมวนสูบ.
【 ยาชา 】แปลว่า: น. ยาที่ทาหรือฉีดให้ประสาทชา มักใช้ในการผ่าตัดหรือถอนฟัน
เป็นต้น.
【 ยาซัด 】แปลว่า: น. เรียกสิ่งที่ใส่ลงในเบ้าที่หลอมโลหะในการเล่นแร่แปรธาตุ
เช่น กำมะถัน ว่า ยาซัด, เรียกอาการเช่นนั้นว่า ซัดยา.
【 ยาซับ 】แปลว่า: น. สิ่งที่รองในกระเปาะหัวแหวนหรือเครื่องประดับเพื่อหนุน
เพชรพลอยให้มีสีสันงามขึ้น.
【 ยาดอง 】แปลว่า: น. ยาที่ใช้เครื่องสมุนไพรห่อแช่เหล้าเป็นต้น กินบำรุงร่างกาย
หรือแก้โรค.
【 ยาดำ 】แปลว่า: น. ผลิตภัณฑ์ที่เตรียมจากนํ้ายางซึ่งได้จากการกรีดโคนใบตาม
ขวางของพืชหลายชนิดในสกุล /Aloe/ วงศ์ Liliaceae นําไปเคี่ยวให้งวด
แล้วทิ้งไว้ให้แข็งตัวเป็นก้อน มีสีนํ้าตาลเข้ม กลิ่นไม่ชวนดม รสขม
ใช้เป็นยาได้ ส่วนมากได้จากชนิด /A. barbadensis/ Miller; โดยปริยาย
หมายความว่า แทรกปนอยู่ทั่วไป.
【 ยาแดง 】แปลว่า: น. ยาสูบชนิดหนึ่งของจีน เส้นแดง; ยาผงชนิดหนึ่งสีแดงใช้ชง
กินแก้ร้อนใน; ยาน้ำชนิดหนึ่งสีแดง สําหรับใส่แผลสด.
【 ยาตั้ง 】แปลว่า: น. ยาเส้นพื้นเมืองชนิดหนึ่ง ที่ทําเป็นตั้ง.
【 ยาถ่าย 】แปลว่า: น. ยาที่กินเพื่อให้ถ่ายอุจจาระ.
【 ยาธาตุ 】แปลว่า: น. ยาคุมให้ท้องเป็นปรกติ.
【 ยานัตถุ์ 】แปลว่า: น. ผงละเอียดที่ปรุงขึ้นจากใบยาสูบหรือวัตถุใด ๆ สําหรับนัด
โดยเป่าหรือสูดเข้าจมูก, เรียกกิริยาเช่นนั้นว่า นัดยานัตถุ์.
【 ยาบำรุงเลือด 】แปลว่า: น. ยาบำรุงให้เลือดงาม.
【 ยาเบื่อ 】แปลว่า: น. ยาพิษเป็นต้นที่กินแล้วทำให้เมาหรือตาย.
【 ยาประสะ 】แปลว่า: น. ยาประเภทหนึ่งซึ่งตามปรกติเข้าเครื่องยาสิ่งหนึ่งซึ่งเป็น
ตัวหลัก มีปริมาณเท่ากับเครื่องยาอื่น ๆ อีกหลายอย่างรวมกัน เรียกชื่อ
ตามเครื่องยาที่เป็นหลัก เช่น ยาประสะขิง คือ เข้าขิงครึ่งหนึ่งกับเครื่อง
ยาอื่น ๆ อีกครึ่งหนึ่ง แต่มีบางชนิดเครื่องยาที่เป็นตัวหลักมีปริมาณไม่ถึง
ครึ่งหนึ่งของเครื่องยาทั้งหมด เช่น ยาประสะกานพลู.
【 ยาประสะน้ำนม 】แปลว่า: น. ยาบำรุงแม่ลูกอ่อนให้มีน้ำนมมาก.
【 ยาเป่า 】แปลว่า: น. ยาผงใช้เป่าเข้าลำคอ แก้เจ็บคอ.
【 ยาโป๊ 】แปลว่า: น. ยาชูกำลังให้กระชุ่มกระชวยเหมือนเป็นหนุ่มสาวขึ้น.
【 ยาแผนโบราณ 】แปลว่า: (กฎ) น. ยาที่มุ่งหมายสำหรับใช้ในการประกอบโรค
ศิลปะแผนโบราณ หรือการบำบัดโรคสัตว์ ซึ่งอยู่ในตำรายาแผนโบราณ
ที่รัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุขประกาศ หรือยาที่รัฐมนตรีว่าการ
กระทรวงสาธารณสุขประกาศเป็นยาแผนโบราณ หรือยาที่ได้รับอนุญาต
ให้ขึ้นทะเบียนตำรับยาเป็นยาแผนโบราณ.
【 ยาแผนปัจจุบัน 】แปลว่า: (กฎ) น. ยาที่มุ่งหมายสำหรับใช้ในการประกอบวิชาชีพ
เวชกรรม การประกอบโรคศิลปะแผนปัจจุบัน หรือการบำบัดโรคสัตว์.
【 ยาฝอย 】แปลว่า: /ดู ยาจืด/.
【 ยาฝิ่น 】แปลว่า: น. ยาเสพติดชนิดหนึ่งทำจากยางฝิ่น.
【 ยาแฝด 】แปลว่า: น. ยาหรือสิ่งที่ผู้หญิงให้ผัวกินเพื่อให้หลงรักตัวคนเดียว.
【 ยาพิษ 】แปลว่า: น. สิ่งที่มีพิษมาก กินหรือฉีดเข้าร่างกายเป็นต้นแล้วอาจทำให้
ถึงตายได้.
【 ยาเยีย 】แปลว่า: ก. รักษา, บํารุง.
【 ยาระบาย 】แปลว่า: น. ยาถ่ายอย่างอ่อน.
【 ยารุ 】แปลว่า: น. ยาถ่ายอย่างแรง.
【 ยาลูกกลอน 】แปลว่า: น. ยาที่ปั้นเป็นก้อนกลมเพื่อกลืนกิน.
【 ยาสมุนไพร 】แปลว่า: (กฎ) น. ยาที่ได้จากพฤกษชาติ สัตว์ หรือแร่ ซึ่งมิได้ผสม
ปรุง หรือแปรสภาพ.
【 ยาสลบ 】แปลว่า: น. สารเคมีที่ใช้ในการแพทย์เพื่อทําให้สลบ.
【 ยาสั่ง 】แปลว่า: น. ยาพิษจําพวกหนึ่งที่เชื่อกันว่า ถ้าผู้ใดกินเข้าไปแล้วจะต้องตาย
เมื่อไปกินอาหารที่กําหนดหรือตามเวลาที่กําหนดไว้.
【 ยาสามัญประจำบ้าน 】แปลว่า: (กฎ) น. ยาแผนปัจจุบันหรือยาแผนโบราณ ที่
รัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุขประกาศเป็นยาสามัญประจำบ้าน.
【 ยาสีฟัน 】แปลว่า: น. สิ่งที่เป็นผงหรือครีมเป็นต้นใช้สีฟันเพื่อรักษาฟันให้สะอาด
และแข็งแรง.
【 ยาสุมหัว 】แปลว่า: น. ยาที่ใช้สมุนไพร เช่น ว่านเปราะ หัวหอม โขลกพอก
กระหม่อมเด็กแก้หวัด.
【 ยาสูบ 】แปลว่า: น. ยาสำหรับสูบ มีทั้งที่เป็นมวนและที่เป็นเส้นสำหรับสูบกล้อง;
(กฎ) บุหรี่ซิกาแรต บุหรี่ซิการ์ บุหรี่อื่น ยาเส้นปรุง รวมตลอดถึงยาเคี้ยว
ด้วย.
【 ยาเส้น 】แปลว่า: น. ยาสูบชนิดหนึ่งที่หั่นใบยาเป็นเส้น ๆ หรือเป็นชิ้นเล็ก ๆ
สําหรับมวนสูบหรือใส่กล้องสูบ; (กฎ) ใบของต้นยาสูบหรือยาอัด
ซึ่งได้หั่นเป็นเส้นและแห้งแล้ว.
【 ยาเส้นปรุง 】แปลว่า: (กฎ) น. ใบยาซึ่งมิใช่ใบยาพันธุ์ยาสูบพื้นเมืองหรือยาอัด
ซึ่งได้หั่นเป็นเส้นและปรุงหรือปนด้วยวัตถุอื่นนอกจากน้ำ.
【 ยาเสพติด 】แปลว่า: น. ยาหรือสารเคมีซึ่งเมื่อเสพหรือฉีดเข้าสู่ร่างกายติดต่อกัน
ชั่วระยะเวลาหนึ่งก็จะติด ก่อให้เกิดพิษเรื้อรัง ทําให้ร่างกายและจิตใจ
เสื่อมโทรม เช่น ฝิ่น กัญชา เฮโรอีน ยานอนหลับ สุรา.
【 ยาเสพติดให้โทษ 】แปลว่า: (กฎ) น. สารเคมีหรือวัตถุชนิดใด ๆ ซึ่งเมื่อเสพเข้า
สู่ร่างกายไม่ว่าจะโดยรับประทาน ดม สูบ ฉีด หรือด้วยประการใด ๆ
แล้วทําให้เกิดผลต่อร่างกายและจิตใจในลักษณะสําคัญ เช่นต้องเพิ่ม
ขนาดการเสพขึ้นเป็นลําดับ มีอาการถอนยาเมื่อขาดยา มีความต้องการ
เสพทั้งทางร่างกายและจิตใจอย่างรุนแรงตลอดเวลา และสุขภาพโดย
ทั่วไปจะทรุดโทรมลง กับรวมตลอดถึงพืชหรือส่วนของพืชที่เป็นหรือ
ให้ผลผลิตเป็นยาเสพติดให้โทษ หรืออาจใช้ผลิตเป็นยาเสพติดให้โทษ
และสารเคมีที่ใช้ในการผลิตยาเสพติดให้โทษด้วย ทั้งนี้ตามที่รัฐมนตรี
ว่าการกระทรวงสาธารณสุขประกาศในราชกิจจานุเบกษา แต่ไม่
หมายความถึงยาสามัญประจำบ้านบางตำรับตามกฎหมายว่าด้วยยาที่มี
ยาเสพติดให้โทษผสมอยู่.
【 ยาไส้ 】แปลว่า: (ปาก) ก. ประทังความหิว.
【 ยาหม้อ 】แปลว่า: น. ยาไทยที่ประกอบด้วยสมุนไพร กระดูกสัตว์ และเครื่องยา
อื่น ๆ ใส่หม้อต้มแล้วกินน้ำที่เคี่ยวจนงวดเพื่อบำบัดโรค.
【 ยาหม้อใหญ่ 】แปลว่า: (สํา) น. สิ่งที่น่าเบื่อ เช่น วิชาคำนวณเป็นยาหม้อใหญ่.
【 ยาหม่อง 】แปลว่า: น. ยาขี้ผึ้งชนิดหนึ่ง ใช้ทา นวด เป็นต้น.
【 ยาหมู่ 】แปลว่า: น. ยาที่ประกอบด้วยสิ่งต่าง ๆ ที่เป็นของแข็ง มีแก่นไม้ เขี้ยวงา
กระดูก เป็นต้น ใช้ฝนกินแก้ร้อนในและผิดสำแลง.
【 ยาเหน็บ 】แปลว่า: . ยาที่ใช้สอดเข้าไปในช่องทวารหนักเพื่อให้อุจจาระออก.
【 ยาเหลือง 】แปลว่า: น. ยาน้ำชนิดหนึ่งสีเหลือง สำหรับใส่แผลเรื้อรัง.
【 ยาอัด 】แปลว่า: (กฎ) น. ส่วนใดส่วนหนึ่งของต้นยาสูบซึ่งได้ป่นหรือย่อยและ
ทําเป็นแผ่นโดยมีวัตถุอื่นเจือปนด้วยหรือไม่ก็ตาม.
【 ยาอุทัย 】แปลว่า: น. ยาสำหรับหยดลงน้ำ มีสีชมพูทำให้น้ำมีกลิ่นหอมชื่นใจ.
【 ย่า 】แปลว่า: น. แม่ของพ่อ, เมียของปู่, ญาติผู้หญิงที่เป็นชั้นเดียวกันกับแม่ของพ่อ.
【 ย่าทวด 】แปลว่า: น. แม่ของปู่หรือของย่า.
【 ย่านาง ๑ 】แปลว่า: น. ผีผู้หญิงที่ประจํารักษาเรือ เรียกว่า แม่ย่านางเรือ.
【 ยาก 】แปลว่า: น. ความลําบาก. ว. ลําบาก เช่น พูดยาก, ไม่สะดวก เช่น ไปยาก มายาก,
ไม่ง่าย เช่น ตอบยาก ทำยาก; จน เช่น คนยาก, นิยมใช้เข้าคู่กันเป็น
ยากจน; (โบ) ขายตัวเป็นทาส.
【 ยากแค้น 】แปลว่า: ว. อัตคัดขัดสน.
【 ยากจน 】แปลว่า: ว. เข็ญใจ, ไร้ทรัพย์.
【 ยากนาน 】แปลว่า: ก. ลําบากมาก.
【 ยากเย็น 】แปลว่า: ว. ลําบากมาก เช่น ได้มาด้วยความยากเย็น.
【 ยากไร้ 】แปลว่า: ว. ยากจน, ขาดแคลนไปทุกสิ่งทุกอย่าง เช่น คนยากไร้.
【 ยาเขียว ๑ 】แปลว่า: /ดูใน ยา/.
【 ยาเขียว ๒ 】แปลว่า: /ดู รางจืด (๑)/.
【 ยาคะ 】แปลว่า: น. ยัญพิธี. (ป., ส.).
【 ยาคุ, ยาคู 】แปลว่า: น. ข้าวต้ม; เรียกขนมชนิดหนึ่งทําด้วยข้าวอ่อนว่า ข้าวยาคุ หรือ ข้าวยาคู.
(ป.).
【 ยาง ๑ 】แปลว่า: น. ชื่อนกในวงศ์ Ardeidae ปากแหลม ขายาว ตัวสีขาว บางชนิดตัวสีดํา
นํ้าตาล หรือเขียว หากินตามชายนํ้าและทุ่งนา กินปลา แมลง และสัตว์นํ้า
ขนาดเล็ก มีหลายชนิด เช่น ยางกรอกพันธุ์จีน (/Ardeola bacchus/) ยาง
ควาย (/Bubulcus ibis/) ยางโทน ซึ่งมี ๒ ชนิด คือ ยางโทนน้อย (/Egretta/
/intermedia/) และ ยางโทนใหญ่ (/E. alba/) ยางเปีย (/E. garzetta/) ซึ่งในฤดู
ผสมพันธุ์จะมีขนฟูยาวขึ้นที่ท้ายทอยเป็นเปียสีขาว ๒๓ เส้น, กระยาง
ก็เรียก.
【 ยาง ๒ 】แปลว่า: น. ชื่อไม้ต้นขนาดใหญ่หลายชนิดในสกุล /Dipterocarpus/ วงศ์
Dipterocarpaceae เช่น ยางนา (/D. alatus/ Roxb.) ยางแดง (/D. turbinatus/
C.E. Gaertn.), ยางที่เจาะเผาจากลําต้นใช้ประสมชันยาเรือ เรียกว่า
นํ้ามันยาง.
【 ยาง ๓ 】แปลว่า: น. ของเหลวและเหนียวไหลออกจากแผลต้นไม้หรือผลไม้บางอย่าง เช่น
ยางสน ยางกล้วย ยางมะละกอ; เรียกสิ่งบางอย่างที่ทําจากยางพาราเป็นต้น
เช่น ยางรถ ยางลบ, โดยปริยายเรียกของเหลวที่มีลักษณะเช่นนั้น เช่น
แกงบูดเป็นยาง.
【 ยางตัน 】แปลว่า: น. ยางที่หุ้มล้อรถจักรยานหรือรถยนต์เป็นต้น มีลักษณะตัน
ไม่ต้องใช้ลม.
【 ยางนอก 】แปลว่า: น. ยางชั้นนอกที่หุ้มล้อรถจักรยานหรือรถยนต์เป็นต้น มีดอก
หล่อเป็นลวดลายต่าง ๆ เพื่อให้เกาะถนน ข้างในกลวงสำหรับใส่ยางใน.
ยางน่อง น. ยางไม้ที่ได้จากพรรณไม้หลายชนิด เช่น ต้นน่อง (/Antiaris/
/toxicaria/ Leschen.) มีพิษมาก พวกชาวป่าใช้ทาลูกดอกหรือลูกหน้าไม้
ยิงสัตว์.
【 ยางใน 】แปลว่า: น. ยางที่อยู่ชั้นในของยางนอกรถจักรยานหรือรถยนต์เป็นต้น
ผิวเรียบมีลักษณะเป็นหลอดกลวง กลม มีจุ๊บสำหรับสูบลมให้พอง.
【 ยางบอน 】แปลว่า: น. เรียกเลือดที่ออกซึม ๆ ที่ผิวหนังตรงที่ถูกของมีคม.
【 ยางมะตอย 】แปลว่า: น. สารผสมประกอบด้วยสารไฮโดรคาร์บอนมากชนิด
และสารอินทรีย์อื่น ๆ ซึ่งเรียกรวม ๆ กันว่า สารบิทูเมน ลักษณะเป็น
ของเหลวข้นหนืด หรือเป็นกึ่งของแข็ง สีดํา หรือสีนํ้าตาลแก่แกมดํา
เกิดตามธรรมชาติ และเป็นผลพลอยได้จากการกลั่นนํ้ามันปิโตรเลียม
ใช้ประโยชน์ราดทําผิวถนนหรือใช้ผสมกับหินขนาดเล็กทําพื้นถนนได้,
แอสฟัลต์ ก็เรียก.
【 ยางมะตูม 】แปลว่า: น. เรียกไข่ที่ต้มหรือทอดยังไม่สุกดี ไข่แดงมีลักษณะเป็น
ยางเหนียว ๆ คล้ายยางมะตูม (ยางที่หล่อเม็ด).
【 ยางรัด 】แปลว่า: น. ยางเส้นเล็ก ๆ เป็นวง ยืดหดได้ ใช้รัดถุงพลาสติกเป็นต้น.
【 ยางลบ 】แปลว่า: น. ยางไม้หรือพลาสติกบางประเภทที่ทําเป็นแท่งหรือเป็นก้อน
ใช้ลบรอยดินสอรอยหมึกเป็นต้น.
【 ยางสน 】แปลว่า: น. ยางไม้ที่ได้จากต้นสนเขาในสกุล /Pinus/ วงศ์ Pinaceae เป็น
ของแข็งมีลักษณะโปร่งแสง สีคล้ายอำพัน, ชันสน ก็เรียก.
【 ยางหนังสติ๊ก 】แปลว่า: น. แถบยางยาว ๆ มักทำจากยางในรถจักรยาน เวลานำมา
ผูกกับง่ามหนังสติ๊กจะใช้ยางเพียง ๒ เส้น โดยผูกปลายด้านหนึ่งของ
แต่ละเส้นกับปลายสิ่งที่เป็นง่าม ซึ่งมักเป็นไม้ แล้วเอาปลายอีกด้านหนึ่ง
ของแต่ละเส้นผูกกับแผ่นหนังรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้าชิ้นเล็ก ๆ ที่อยู่ตรงกลาง
สำหรับรองรับลูกกระสุนที่ใช้ยิง.
【 ยางหัวล้าน 】แปลว่า: น. ยางนอกที่สึกจนไม่มีดอก.
【 ยางอาย 】แปลว่า: น. ความกระดาก, ความละอายใจ, มักใช้ในประโยคปฏิเสธว่า
ไม่มียางอาย.
【 ยาง ๔ 】แปลว่า: น. ชนชาติกะเหรี่ยง.
【 ย่าง ๑ 】แปลว่า: ก. ทําให้สุกด้วยการวางไว้เหนือไฟ เพื่อให้สุกระอุทั่วกัน หรือให้แห้ง มัก
ใช้แก่ของสด โดยปรกติใช้เวลานานกว่าปิ้ง เช่น ย่างไก่ ย่างหมู. ว. ที่ทํา
ให้สุกด้วยวิธีเช่นนั้น เช่น ไก่ย่าง หมูย่าง.
【 ย่าง ๒ 】แปลว่า: ก. ยกเท้าก้าวไป, เดิน, ย่างตีน หรือ ย่างเท้า ก็ว่า; เคลื่อนเข้าสู่ เช่น ย่างเข้า
หน้าหนาว อายุย่าง ๒๐ ปี.
【 ย่างกราย 】แปลว่า: ก . เหยียบย่าง (มักใช้ในความปฏิเสธ) เช่น ไม่ได้ย่างกรายไป
ไหนเลย เขาไม่ได้ย่างกรายมาเลย.
【 ย่างตีน, ย่างเท้า 】แปลว่า: ก. ยกเท้าก้าวไป, เดิน, ย่าง ก็ว่า.
【 ย่างเยื้อง 】แปลว่า: ก. เดินอย่างมีลีลา, เดินอย่างมีท่างาม, ใช้ในความประชดก็มี,
เยื้องย่าง ก็ว่า.
【 ย่างสด 】แปลว่า: ก. เผาทั้งเป็น เช่น ถูกย่างสดในกองไฟ.
【 ย่างสามขุม 】แปลว่า: น. ท่าเดินเข้าหาคู่ต่อสู้หรือถอยจากคู่ต่อสู้ของนักมวย
นักกระบี่กระบองเป็นต้น โดยเดินก้าวย่างเป็นสลับฟันปลา มีตำแหน่ง
วางเท้าเป็น ๓ เส้า.
【 ย่างเหยียบ 】แปลว่า: . เข้าไปสู่, เดินเข้าไป, ย่างเข้าสู่, เหยียบย่าง ก็ว่า.
【 ยางกราด 】แปลว่า: /ดู กราด ๔/.
【 ย่างทราย 】แปลว่า: น. ชื่อเถาวัลย์ป่าชนิดหนึ่ง มีใบใหญ่, ย่านทราย ก็เรียก. (พจน. ๒๔๙๓).
【 ยางพารา 】แปลว่า: น. ชื่อไม้ต้นชนิด /Hevea brasiliensis/ (A. Juss.) Muell. Arg. ในวงศ์
Euphorbiaceae เมื่อกรีดลําต้นได้นํ้ายางสีขาว ใช้ทําผลิตภัณฑ์หลาย
ชนิด เช่น ยางรถ พื้นรองเท้า.
【 ยาจก, ยาจนก 】แปลว่า: [จก, จะนก] น. คนขอทาน. (ป., ส.).
【 ยาจนะ, ยาจนา 】แปลว่า: [ยาจะนะ, ยาจะนา] น. การขอ, การขอร้อง, การวิงวอน. (ป., ส.).
【 ยาไฉน 】แปลว่า: ฉะไหฺน ก. อย่าได้สงสัย, ไม่ต้องสงสัย, เช่น พิศบ่พรรับโอ้อ้า
เทพไสร้ยาไฉน. (ลอ).
【 ยาชกะ 】แปลว่า: [ชะกะ] น. ผู้ที่ทําพิธีบูชาหรือพิธีบวงสรวงแทนผู้อื่น. (ป., ส.).
【 ยาด 】แปลว่า: /ดู เวียน ๒/.
【 ยาดา 】แปลว่า: น. หญิงที่เป็นสะใภ้ด้วยกัน เช่น หนึ่งคือนางศิริมหามายา ยาดานารถบพิตร
ก็ดี. (ม. คําหลวง ทศพร). (ส. ยาตา).
【 ยาตนา 】แปลว่า: [ตะนา] น. ความเจ็บปวด, การทรมาน. (ป., ส.).
【 ยาตร, ยาตรา 】แปลว่า: [ยาด, ยาดตฺรา] ก. เดิน, เดินเป็นกระบวน. (ป., ส.).
【 ยาน ๑ 】แปลว่า: น. เครื่องนําไป, พาหนะต่าง ๆ เช่น รถ เกวียน เรือ, มักใช้เข้าคู่กับคำ
พาหนะ เป็น ยานพาหนะ. (ป., ส.).
【 ยานเกราะ 】แปลว่า: น. พาหนะล้อหรือสายพานที่สร้างขึ้นด้วยวัสดุที่สามารถ
ป้องกันตนเองจากอาวุธยิงเล็งตรงหรืออาวุธยิงเล็งจำลอง และป้องกัน
อันตรายจากวัตถุระเบิดหรือป้องกันอันตรายจากนิวเคลียร์ ชีวะ เคมี
ในระดับหนึ่ง.
【 ยานพาหนะ 】แปลว่า: น. ยานต่าง ๆ มีรถและเรือเป็นต้น.
【 ยานอวกาศ 】แปลว่า: น. ยานที่ส่งขึ้นไปเดินทางในอวกาศ.
【 ยาน ๒ 】แปลว่า: ว. อาการที่หย่อนลงหรือห้อยลงกว่าระดับที่ควรมีควรเป็นตามปรกติ.
【 ยานคาง 】แปลว่า: ว. อาการที่พูดลากเสียง.
【 ย่าน ๑ 】แปลว่า: น. แถว, ถิ่น, เช่น เขาเป็นคนย่านนี้, บริเวณ เช่น ย่านบางลำพู ย่านสำเพ็ง,
ระยะทางตามกว้างหรือยาวจากตําบลหนึ่งไปยังอีกตําบลหนึ่ง; ของที่ตรง
และยาว.
【 ย่านซื่อ 】แปลว่า: น. ระยะที่นํ้าไหลพุ่งตรง.
【 ย่านยาว 】แปลว่า: น. แถบแม่นํ้าที่ยาวตรงไปไกล.
【 ย่าน ๒ 】แปลว่า: น. เครือเถา เช่น ย่านวันยอ ย่านลิเภา, เรียกรากไทรที่ห้อยย้อยลงมาว่า
ย่านไทร.
【 ย่าน ๓ 】แปลว่า: ก. ยั่น.
【 ย่านกอบนาง 】แปลว่า: /ดู กอบนาง/.
【 ยานกะ 】แปลว่า: [นะกะ] น. ยานพาหนะเล็ก ๆ. (ป., ส.).
【 ย่านทราย 】แปลว่า: น. ชื่อเถาวัลย์ป่าชนิดหนึ่ง มีใบใหญ่, ย่างทราย ก็เรียก. (พจน. ๒๔๙๓).
【 ย่านนมควาย 】แปลว่า: /ดู กล้วยหมูสัง/.
【 ย่านพาโหม 】แปลว่า: น. ชื่อไม้เถาหลายชนิดในสกุล /Paederia/ วงศ์ Rubiaceae ลำต้นมีขน
กลิ่นเหม็น เช่น ชนิด /P. linearis/ Hook.f. ใช้แต่งกลิ่นอาหารและทำยา
ได้, ตดหมูตดหมา ก็เรียก.
【 ยานมาศ, ยานุมาศ 】แปลว่า: [ยานนะมาด, ยานุมาด] น. พระราชยานคานหามสําหรับพระมหากษัตริย์
มีลักษณะเป็นพระแท่นราชบัลลังก์ทรงสูง หรือ พระแท่นราชบัลลังก์ทรง
ราบ มีทั้งที่มีพนักกงและไม่มีพนักกง ปิดทองทั้งองค์ ประกอบเข้ากับคาน
หาม ใช้หามหรือหิ้วถวายเป็นพระที่นั่งราชยานในโอกาสเสด็จพระราช
ดําเนินโดยกระบวนพยุหยาตราทางบก.
【 ย่านลิเภา 】แปลว่า: /ดู ลิเภา/.
【 ย่านาง ๑ 】แปลว่า: /ดูใน ย่า/.
【 ย่านาง ๒ 】แปลว่า: น. ชื่อไม้เถาชนิด /Tiliacora triandra/ (Colebr.) Diels ในวงศ์
【 Menispermaceae 】แปลว่า:
ใช้ต้มหน่อไม้แก้รสขื่น รากใช้ทํายาได้, เถาวัลย์เขียว ก็เรียก.
【 ย่านางช้าง 】แปลว่า: /ดู โพกพาย/.
【 ยานี 】แปลว่า: น. ชื่อกาพย์ชนิดหนึ่ง มี ๑๑ คํา จัดเป็น ๒ วรรค วรรคต้น ๕ คํา วรรคหลัง
๖ คํา; ชื่อเพลงหน้าพาทย์.
【 ยาบ ๑ 】แปลว่า: น. เส้นปอ, เปลือกของต้นไม้บางชนิดที่มีปอหรือเส้นใย ใช้ปูรองขากูบ
กันไม่ให้กัดหนังช้างเป็นต้น.
【 ยาบ ๒, ยาบ ๆ 】แปลว่า: ว. อาการที่โบกหรือกระพือขึ้นลงช้า ๆ, อาการที่สูงขึ้นและยุบลงช้า ๆ,
ใช้ว่า เยิบยาบ ก็มี.
【 ยาปน 】แปลว่า: [ปะนะ] น. การยังชีวิตให้เป็นไป. (ป., ส. ยาปน ว่า การยัง…ให้เป็นไป).
【 ยาปนมัต 】แปลว่า: น. อาหารที่พอจะให้ร่างกายดํารงอยู่ได้. ว. สักว่ายังชีวิต
ให้เป็นไป, พอเลี้ยงชีพ, พอเยียวยาชีวิต, ภาษาตลาดมักพูดว่า ยาปรมัดไส้.
(ป. ยาปนมตฺต).
【 ยาม, ยาม 】แปลว่า: [ยาม, ยามะ] น. ชื่อส่วนแห่งวัน ยามหนึ่งมี ๓ ชั่วโมง รวมวันหนึ่งมี ๘
ยาม; ในบาลีแบ่งกลางคืนเป็น ๓ ยาม ยามหนึ่งมี ๔ ชั่วโมง เรียกว่า
ปฐมยาม มัชฌิมยาม และปัจฉิมยาม; (โหร) ช่วงแห่งวัน เป็นเวลายามละ
ชั่วโมงครึ่ง กลางวันมี ๘ ยามตามลำดับคือ สุริยะ ศุกระ พุธะ จันเทา เสารี
ครู ภุมมะ สุริยะ กลางคืนมี ๘ ยามตามลำดับคือ รวิ ชีโว ศศิ ศุโกร ภุมโม
โสโร พุโธ รวิ; คราว, เวลา, เช่น ยามสุข ยามทุกข์ ยามเช้า ยามกิน; คนเฝ้า
สถานที่หรือระวังเหตุการณ์ตามกําหนดเวลา เช่น แขกยาม ไทยยาม คนยาม,
เรียกอาการที่อยู่เฝ้าสถานที่หรือระวังเหตุการณ์เช่นนั้นว่า อยู่ยาม หรือ
เฝ้ายาม. (ป.).
【 ยามกาลิก 】แปลว่า: [ยามะ] น. ของที่พระสงฆ์เก็บไว้ฉันได้ชั่วคราวเพียงวันหนึ่ง
กับคืนหนึ่ง ได้แก่ นํ้าอัฐบาน. (ป.). /(ดู กาลิก)./
【 ยามตูดชาย 】แปลว่า: (ถิ่น) น. เวลาบ่าย.
【 ยามพาด 】แปลว่า: (ถิ่น) น. เวลาเช้า.
【 ยามโยค 】แปลว่า: น. เวลาที่ประกอบด้วยฤกษ์.
【 ยามสามตา 】แปลว่า: น. ชื่อวิธีจับยามของหมอดู ใช้นับตามหลัก ๓ หลัก คือ
อาทิตย์ จันทร์ และอังคาร เวียนกันไป โดยนับขึ้นต้นที่อาทิตย์ ถ้าวัน
จับยามเป็นวันข้างขึ้น ให้นับเวียนขวาจากอาทิตย์ไปยังจันทร์และอังคาร
ถ้าวันจับยามเป็นวันข้างแรม ให้นับเวียนซ้ายจากอาทิตย์ไปยังอังคารและ
จันทร์ แล้วทำนายตามตำรายามสามตาหรือตรีเนตร.
【 ย่าม ๑ 】แปลว่า: น. เครื่องใช้สําหรับใส่สิ่งของเล็ก ๆ น้อย ๆ ทําด้วยผ้า มีหูหรือสายในตัว
สําหรับสะพาย, ถุงย่าม ก็ว่า.
【 ย่าม ๒ 】แปลว่า: ก. เหิม, ทะยาน, ได้ใจ, เช่น ย่ามใจ.
【 ยามเกา 】แปลว่า: น. ชื่อหนึ่งของดาวฤกษ์ปุนัพสุ มี ๓ ดวง, ดาวตาเรือชัย ดาวหัวสําเภา
ดาวสะเภา ดาวสําเภาทอง หรือ ดาวปุนัพพสู ก็เรียก.
【 ยามะ 】แปลว่า: น. ชื่อสวรรค์ชั้นที่ ๓, เทวดาในชั้นนี้เรียกว่า ยามเทวบุตร. (ป.).
【 ยามักการ 】แปลว่า: น. ชื่อเครื่องหมายบังคับให้อ่านพยัญชนะควบ มีรูปดังนี้ ๎ ใช้ในหนังสือ
บาลีรุ่นเก่า เช่น กต๎วา ทิส๎วา ในปัจจุบันใช้เครื่องหมายพินทุแทน เป็น
กตฺวา ทิสฺวา.
【 ยามา 】แปลว่า: น. ชื่อสวรรค์ชั้นที่ ๓ แห่งสวรรค์ ๖ ชั้น ได้แก่ จาตุมหาราชหรือจาตุ
มหาราชิกหรือจาตุมหาราชิกา ดาวดึงส์ ยามา ดุสิต นิมมานรดี และ
ปรนิมมิตวสวัตดี, มีท้าวสุยามเป็นผู้ครอง.
【 ยามิก 】แปลว่า: น. คนเฝ้ายาม, คนเฝ้ายามเวลากลางคืน. (ส.).
【 ยาย 】แปลว่า: น. แม่ของแม่, เมียของตา, หญิงที่เป็นญาติชั้นเดียวกับแม่ของแม่หรือ
ที่อายุรุ่นราวคราวเดียวกับยาย, (ปาก) คําเรียกหญิงสูงอายุอย่างไม่ค่อย
เคารพนับถือ เช่น ยายป้า ยายแก่ ยายคุณหญิง หรือเรียกหญิงรุ่นราว
คราวเดียวกันอย่างเป็นกันเอง เช่น ยายปุก ยายกุ้ง หรือเรียกเด็กหญิงที่
ตนเอ็นดูรักใคร่ เช่น ยายหนู.
【 ยายทวด 】แปลว่า: น. แม่ของตาหรือของยาย.
【 ย้าย 】แปลว่า: ก. เปลี่ยนที่ เช่น ย้ายเก้าอี้ไปไว้มุมห้อง. ว. อาการที่ร่างกายบางส่วนเช่น
พุง เอว เคลื่อนไหวไปมาข้างโน้นทีข้างนี้ทีตามจังหวะขณะเดินเป็นต้น
(มักใช้แก่คนอ้วน) เช่น เดินย้ายพุง เดินย้ายเอว.
【 ยายี 】แปลว่า: ก. เบียดเบียน, รบกวน.
【 ยาว 】แปลว่า: ว. ลักษณะของสิ่งใด ๆ มีกําหนดระยะจากจุดหนึ่งถึงอีกจุดหนึ่งที่ขยาย
ออกไปไม่ได้แล้ว เช่น ถนนยาว ๓๐ กิโลเมตร เชือกยาว ๒ เมตร, ลักษณะ
ส่วนหนึ่งของสิ่งใด ๆ มีกําหนดระยะยืดหรือยืนเป็นเส้นตรงจากจุดหนึ่ง
ไปถึงอีกจุดหนึ่งมากกว่าอีกสิ่งหนึ่ง เมื่อมีการเปรียบเทียบกัน, ไม่สั้น เช่น
เสื้อแขนยาว กางเกงขายาว กระโปรงยาว, นาน (ใช้แก่เวลา) เช่น หน้าร้อน
กลางวันยาวกว่ากลางคืน.
【 ยาวความ 】แปลว่า: ว. ต่อความให้ยืดยาวออกไปโดยไม่จำเป็น เช่น อย่าพูดให้
ยาวความ.
【 ยาวบั่น สั้นต่อ 】แปลว่า: (สํา) ก. รักจะอยู่ด้วยกันนาน ๆ ให้ตัดความคิดอาฆาต
พยาบาทออกไป รักจะอยู่กันสั้น ๆ ให้คิดอาฆาตพยาบาทเข้าไว้, รักยาว
ให้บั่น รักสั้นให้ต่อ ก็ว่า.
【 ยาวเฟื้อย 】แปลว่า: ว. ยาวมาก (มักใช้แก่สิ่งที่เป็นเส้นอย่างผมหรือหางไก่เป็นต้น)
เช่น ผมยาวเฟื้อย ไก่ฟ้าหางยาวเฟื้อย.
【 ยาวยืด 】แปลว่า: ว. อาการที่ของเหลวและเหนียวไหลย้อยยาวลงมา, ยาวมากไม่รู้
จักจบ (มักใช้แก่ข้อความหรือเรื่องราวที่ยาวเกินไป) เช่น เรื่องนี้ยาวยืด
เล่าไม่รู้จักจบ.
【 ยาวรี 】แปลว่า: ว. กลมยาวเรียวและมีหัวท้ายเหมือนเมล็ดข้าวสาร, ยาวเรียวไป
อย่างใบข้าว คือ โคนโตปลายเรียวเล็ก.
【 ยาวเหยียด 】แปลว่า: ว. ทอดตรงออกไปเต็มเหยียด เช่น นอนยาวเหยียด, ยาวเป็น
แถวเป็นแนวไปไกล เช่น ขบวนยาวเหยียด, ยาวมากเกินไป เช่น พรรณนา
สรรพคุณเสียยาวเหยียด.
【 ย้าว 】แปลว่า: (โบ) น. เหย้า.
【 ยาวกาลิก 】แปลว่า: [ยาวะ] น. ของที่พระสงฆ์เก็บไว้ฉันได้ชั่วคราวตั้งแต่เช้าถึงเที่ยงวัน
ได้แก่ ข้าวปลาอาหาร. /(ดู กาลิก)./ (ป.).
【 ยาวชีวิก 】แปลว่า: [ยาวะ] น. ของที่พระสงฆ์เก็บไว้ฉันได้เสมอไป ไม่มีจํากัดกาล, ตาม
วินัยบัญญัติได้แก่ของที่ใช้ประกอบเป็นยาสงเคราะห์เข้าในคิลานปัจจัย.
/(ดู กาลิก)./ (ป.).
【 ยาวัส 】แปลว่า: น. ฟ่อนหญ้า, หญ้าหรืออาหารสําหรับสัตว์. (ส.).
【 ยาสูบ ๑ 】แปลว่า: น. ชื่อไม้ล้มลุกชนิด /Nicotiana tabacum/ L. ในวงศ์ Solanaceae ใบหั่น
เป็นเส้นใช้กินกับหมากหรือมวนสูบ ทําเป็นผงใช้เป่าหรือสูดดม.
【 ยาสูบ ๒ 】แปลว่า: น. ใบของต้นยาสูบ (/Nicotiana tabacum/ L.) ที่หั่นเป็นเส้นใช้ใบตองหรือ
ใบจากเป็นต้นมวนสูบ.
【 ยาไส้ 】แปลว่า: (ปาก) ก. ประทังความหิว เช่น หากินไม่พอยาไส้.
【 ยาหยัง 】แปลว่า: [หฺยัง] ก. ชนะศัตรู. (ช.).
【 ย่าหยา 】แปลว่า: [หฺยา] น. เรียกหญิงลูกครึ่งจีนกับมลายูที่เกิดในมลายูและอินโดนีเซียว่า
ย่าหยา, คู่กับ บ้าบ๋า.
【 ยาหยี 】แปลว่า: [หฺยี] น. น้องรัก. (ช.).
【 ยาหัด 】แปลว่า: ว. ชั่ว, ไม่ดี, หยาบ, ไม่งาม. (ช.).
【 ยำ ๑ 】แปลว่า: ก. เคล้าคละ, ปะปน. น. ชื่อกับข้าวอย่างหนึ่งที่ปรุงโดยเอาผักและเนื้อ
สัตว์เป็นต้นมาเคล้าเข้าด้วยกัน เช่น ยำเนื้อ ยำเล็บมือนาง ยำปลากรอบ.
【 ยำขโมย 】แปลว่า: น. ยำเนื้อย่างใส่แตงกวา ปรุงรสเปรี้ยว เค็ม เผ็ด.
【 ยำทวาย 】แปลว่า: น. ยำชนิดหนึ่ง มีผักลวกเช่นผักบุ้ง กะหล่ำปลี ถั่วงอก ราดด้วย
หัวกะทิและน้ำพริกซึ่งปรุงรสเปรี้ยว เค็ม หวาน และโรยงาคั่ว.
【 ยำสลัด 】แปลว่า: น. ยำชนิดหนึ่งตามแบบตะวันตก ประกอบด้วยผักสดหลายชนิด
เช่น ผักกาดหอม หอมหัวใหญ่ มะเขือเทศ แตงกวา เป็นหลัก และอาจมี
เนื้อสัตว์หรือไข่ด้วย ราดด้วยน้ำปรุงรสที่เรียกว่า น้ำสลัด.
【 ยำใหญ่ 】แปลว่า: น. ยำที่ใส่แตงกวา ไข่ต้ม กุ้งต้ม หมูต้ม หนังหมู เห็ดหูหนู หัว
ผักกาดขาว ใบสะระแหน่ ใบโหระพา ปรุงให้มีรสเปรี้ยว เค็ม หรือ
หวานด้วยก็ได้.
【 ยำ ๒ 】แปลว่า: ก. เคารพ, นับถือ.
【 ยำเกรง 】แปลว่า: ก. เกรงกลัวเพราะความเคารพนับถือ, ยําเยง ก็ว่า.
【 ยำเยง 】แปลว่า: (แบบ) ก. ยําเกรง.
【 ย่ำ 】แปลว่า: ก. เหยียบหนัก ๆ ซํ้า ๆ, ถ้าเหยียบในลักษณะเช่นนั้นอยู่กับที่เรียกว่า
ยํ่าเท้า, เดินในลักษณะคล้ายคลึงเช่นนั้น; ตีกลองหรือฆ้องถี่ ๆ หลายครั้ง
เพื่อบอกเวลาสําหรับเปลี่ยนยาม เรียกว่า ยํ่ากลอง ยํ่าฆ้อง, ยํ่ายาม ก็เรียก,
ถ้ากระทําในเวลาเช้า เรียกว่า ยํ่ารุ่ง (ราว ๖ น.), ถ้ากระทําในเวลาคํ่า
เรียกว่า ยํ่าคํ่า (ราว ๑๘ น.).
【 ย่ำต๊อก 】แปลว่า: ก. เดินย่ำไปเรื่อย ๆ เพราะไม่มีรถหรือค่ารถเป็นต้น.
【 ย่ำเทือก 】แปลว่า: ก. ยํ่าดินโคลนพื้นนาที่จะตกกล้าให้อ่อนเหลว, ย่ำขี้เทือก ก็เรียก.
【 ย่ำเป็นเทือก 】แปลว่า: ก. ย่ำกันไปมาจนเปื้อนเปรอะเลอะเทอะเหมือนเปรอะด้วย
ขี้เทือก.
【 ย่ำยี 】แปลว่า: ก. เบียดเบียน เช่น ย่ำยีศาสนา, บีบคั้น, ข่มเหง, เช่น ย่ำยีจิตใจ, บดขยี้
เช่น ยกกองทัพไปย่ำยีประเทศอื่น.
【 ย่ำแย่ 】แปลว่า: ก. เหน็ดเหนื่อยมาก, ลำบากมาก, เช่น ทำงานย่ำแย่ ถูกใช้เสียย่ำแย่.
【 ย้ำ, ย้ำ ๆ 】แปลว่า: ก. พูดหรือทําซํ้า ๆ (เพื่อเน้นให้แน่น ให้กระชับ ให้มั่นคง) เช่น พูดยํ้า
ยํ้าหัวตะปู. ว. อาการที่กัดเบา ๆ เพียงให้บุบหรือเป็นรอยช้ำ เช่น หมา
กัดย้ำแต่ไม่เข้า เคี้ยวพอย้ำ ๆ.
【 ย้ำหัวเห็ด 】แปลว่า: ก. สอดนอตที่ปลายข้างหนึ่งบานลงในรูแผ่นโลหะ ๒ แผ่นที่
ซ้อนให้รูตรงกัน ทำให้นอตร้อนจัดแล้วตอกย้ำให้ปลายบานอย่างดอกเห็ด
ซึ่งเมื่อปล่อยให้เย็น นอตจะหดตัวรัดโลหะ ๒ แผ่นนี้ให้แนบกันสนิท.
【 ยำยาม 】แปลว่า: ก. ชมเชย.
【 ยำเยีย 】แปลว่า: ก. ถูกกระทําในทางร้ายโดยวิธีใช้เวทมนตร์ต่าง ๆ, มักใช้ว่า ถูกกระทํา
ยําเยีย.
【 ย่ำแย่ 】แปลว่า: ว. เหลือทน.
【 ย้ำเหยอ 】แปลว่า: [เหฺยอ] ว. เลอะเทอะ, หลงลืม.
【 ยิก, ยิก ๆ 】แปลว่า: ว. อาการที่ทำติดต่อกันถี่ ๆ บ่อย ๆ เช่น ท้ายิกเลย เกาหัวยิก ๆ ชวนยิก ๆ,
ขยิก ก็ใช้.
【 ยิง 】แปลว่า: ก. ทําให้อาวุธเช่นลูกศรหรือลูกปืนแล่นออกไปโดยแรงด้วยกําลังส่ง เช่น
ยิงธนู ยิงปืน.
【 ยิงปืนนัดเดียวได้นกสองตัว 】แปลว่า: (สํา) ก. ทําอย่างเดียวได้ผล ๒ อย่าง, ลงทุน
ครั้งเดียวได้ผลกําไร ๒ ทาง.
【 ยิงเป้า 】แปลว่า: ก. ต้องโทษโดยยิงให้ตายเพราะความผิดร้ายแรง.
【 ยิ่ง 】แปลว่า: ว. ถ้าอยู่ข้างหลัง หมายความว่า เป็นยอด, ที่สุด, เช่น งามยิ่ง ดียิ่ง, ถ้าอยู่
ข้างหน้า ใช้ในเชิงเปรียบเทียบหมายความว่า เกิน, ลํ้า, เพิ่มขึ้น, เจริญขึ้น,
มากขึ้น, ฯลฯ เช่น ยิ่งงาม ยิ่งดี, ถ้าประกอบหน้าคำอื่นมักมาเป็นคู่กันเสมอ
เช่น ยิ่งมากยิ่งดี ยิ่งตียิ่งกัด ยิ่งแก่ยิ่งโง่ ยิ่งโตยิ่งเซ่อ.
【 ยิ่งกว่านั้น 】แปลว่า: ว. มากกว่านั้น.
【 ยิ่งนัก 】แปลว่า: ว. อย่างยิ่ง.
【 ยิ่งยวด 】แปลว่า: ว. เยี่ยมที่สุด เช่น มีความสามารถอย่างยิ่งยวด, มากที่สุด เช่น
ใช้ความพยายามอย่างยิ่งยวด, ยวดยิ่ง ก็ว่า.
【 ยิ่งใหญ่ 】แปลว่า: ว. มีอำนาจมาก เช่น นักการเมืองผู้ยิ่งใหญ่, มีสติปัญญาความ
สามารถสูง เช่น กวีผู้ยิ่งใหญ่, สำคัญ เช่น ลดราคาครั้งยิ่งใหญ่.
【 ยิงฟัน 】แปลว่า: ก. แยกริมฝีปากให้เห็นฟันขบกัน, บางทีใช้เข้าคู่กับคำ แยกเขี้ยว เป็น
แยกเขี้ยวยิงฟัน.
【 ยิงลม 】แปลว่า: น. เรียกตัวไม้ประกอบเครื่องบนหลังคาเรือน ทำหน้าที่ยันอยู่ข้างหลังจั่ว
ตั้งทแยงปลายข้างหนึ่งยันกับขื่อเพื่อเสริมให้จั่วมั่นคง.
【 ยิฏฐะ, ยิฐะ 】แปลว่า: [ยิดถะ] น. การบูชา, การเซ่นสรวง. (ป. ยิฏฺ?; ส. อิษฺฏ).
【 ยิน ๑ 】แปลว่า: ก. รู้เสียงด้วยหู (มักใช้ว่า ได้ยิน), ฟัง, ใช้ประกอบกับคําอื่นหมายความว่า
รู้สึก, ชอบ, ยอม ก็มี.
【 ยินแคลน 】แปลว่า: ก. รู้สึกลําบาก.
【 ยินใจ 】แปลว่า: ก. พอใจ, ตามใจ.
【 ยินดี 】แปลว่า: ก. ชอบใจ, ดีใจ.
【 ยินมลาก 】แปลว่า: [มะลาก] ก. ดีใจมาก, ชอบใจมาก.
【 ยินยอม 】แปลว่า: ก. ยอม, ไม่ขัด, ตกลง, ชอบใจ, ตาม.
【 ยินยอมพร้อมใจ 】แปลว่า: ก. เห็นด้วยร่วมกัน.
【 ยินร้าย 】แปลว่า: ก. ไม่พอใจ, ไม่ชอบใจ.
【 ยินลากขากดี 】แปลว่า: ก. พอใจและภูมิใจมาก เช่น จะยินลากขากดีด้วยนาง.
(ดอกสร้อยสวรรค์ครั้งกรุงเก่า).
【 ยิน ๒ 】แปลว่า: น. ส่วนหนึ่งของขอช้างที่ยื่นออกจากตัวขออีกข้างหนึ่ง.
【 ยิบ ๑ 】แปลว่า: ว. ยิ่ง, มักใช้ประกอบคํา ถี่ หรือ ละเอียด เป็น ถี่ยิบ ละเอียดยิบ.
【 ยิบ ๆ 】แปลว่า: ว. อาการที่รู้สึกคันทั่วไปตามผิวหนังเพราะเป็นผดหรือถูกละออง
เป็นต้น เช่น คันผดยิบ ๆ; อาการกะพริบตาถี่ ๆ เช่น ทำตายิบ ๆ; เป็น
ประกายอย่างเปลวแดด เช่น เห็นแดดยิบ ๆ.
【 ยิบหยี 】แปลว่า: ว. ทำตาหยีพร้อมกับทำตายิบ ๆ ด้วย เช่น ทำตายิบหยี.
【 ยิบ ๒ 】แปลว่า: (ปาก) ก. ยักเอาไว้, ริบไว้, เช่น ไม่รู้ว่าใครเอาของมาลืมทิ้งไว้ เลยยิบ
เอาไปเสียเลย.
【 ยิปซัม 】แปลว่า: น. แร่ชนิดหนึ่ง ชื่อไฮเดรเตดแคลเซียมซัลเฟต (hydrated calcium sulphate)
มีสูตร CaSO4?2H2O เมื่อนํามาเผาให้ร้อนถึง ๑๒๐?๑๓๐?ซ. จะได้ผงสีขาว
เรียกว่า ปูนปลาสเตอร์, หินฟองเต้าหู้ หรือ เกลือจืด ก็เรียก. (อ. gypsum).
【 ยิปซี 】แปลว่า: น. ชนเผ่าเร่ร่อน เชื้อสายคอเคซอยด์ ผิวคลํ้า เดิมอาศัยอยู่ในอินเดีย เข้า
ไปเร่ร่อนในยุโรปประมาณพุทธศตวรรษที่ ๑๙๒๐ ดํารงชีพด้วยการ
เล่นดนตรี ค้าม้า ทํานายโชคชะตา เป็นต้น. (อ. gypsy, gipsy).
【 ยิ้ม 】แปลว่า: ก. แสดงให้ปรากฏว่าชอบใจ เยาะเย้ย หรือเกลียดชัง เป็นต้น ด้วยริมฝีปาก
และใบหน้า.
【 ยิ้มกริ่ม 】แปลว่า: ก. ยิ้มน้อย ๆ ด้วยความกระหยิ่มใจหรือพอใจ, กระหยิ่มยิ้มย่อง.
【 ยิ้มเก้อ, ยิ้มค้าง 】แปลว่า: ก. อาการที่ยิ้มให้เขาแล้วเขาไม่ยิ้มตอบ ทำให้รู้สึกเก้อเขิน.
【 ยิ้มแก้เก้อ, ยิ้มแก้ขวย 】แปลว่า: ก. อาการที่รู้สึกเก้อหรือขวยแล้วไม่รู้จะทำอย่างไร
ก็ฝืนยิ้มออกมา.
【 ยิ้มเจื่อน 】แปลว่า: ก. ยิ้มวางหน้าไม่สนิท.
【 ยิ้มแฉ่ง 】แปลว่า: ก. ยิ้มอย่างร่าเริงเบิกบาน.
【 ยิ้มด้วยปาก ถากด้วยตา 】แปลว่า: (สํา) ก. เยาะเย้ยด้วยกิริยาท่าทาง.
【 ยิ้มแต้ 】แปลว่า: ก. ยิ้มอย่างเปิดเผยด้วยความยินดีหรือดีใจมาก.
【 ยิ้มน้อยยิ้มใหญ่ 】แปลว่า: ก. ยิ้มแล้วยิ้มอีกด้วยความดีใจหรืออิ่มเอิบใจ.
【 ยิ้มในหน้า 】แปลว่า: ว. อมยิ้ม.
【 ยิ้มแป้น 】แปลว่า: ก. ยิ้มทําแก้มแป้น.
【 ยิ้มเผล่ 】แปลว่า: ก. ยิ้มอย่างกระหยิ่มอิ่มใจ.
【 ยิ้มเฝื่อน 】แปลว่า: ก. ยิ้มวางหน้าไม่สนิทคล้ายกินของมีรสเฝื่อน.
【 ยิ้มมุมปาก 】แปลว่า: ก. ยิ้มที่มุมปากข้างใดข้างหนึ่งโดยไม่เปิดปาก.
【 ยิ้มย่อง, ยิ้มย่องผ่องใส 】แปลว่า: ก. ยิ้มด้วยความอิ่มใจ, กระยิ้มกระย่อง ก็ว่า.
【 ยิ้มยียวน 】แปลว่า: ก. ยิ้มกวนให้เกิดโทสะหรือชวนให้หมั่นไส้.
【 ยิ้มเยาะ 】แปลว่า: ก. ยิ้มเป็นเชิงเย้ยหยัน.
【 ยิ้มแย้ม, ยิ้มแย้มแจ่มใส 】แปลว่า: ก. ยิ้มอย่างชื่นบาน, แย้มยิ้ม ก็ว่า.
【 ยิ้มละไม 】แปลว่า: ก. ยิ้มน้อย ๆ อยู่ในหน้า.
【 ยิ้มสู้ 】แปลว่า: ก. ยิ้มพร้อมที่จะสู้กับอุปสรรคอันตรายใด ๆ โดยไม่ยอมถอย.
【 ยิ้มแสยะ 】แปลว่า: ก. ยิ้มแบะปากแยกเขี้ยวเป็นการขู่ขวัญให้เกรงกลัวหรือขู่ว่า
จะทำร้าย.
【 ยิ้มหัว 】แปลว่า: ก. ยิ้มแกมหัวเราะ, ยิ้มแย้มหยอกล้อกัน.
【 ยิ้มเหย 】แปลว่า: [เหฺย] ก. ยิ้มหน้าเบ้, ฝืนยิ้ม.
【 ยิ้มแห้ง 】แปลว่า: ก. จำใจยิ้ม.
【 ยิ้มแหย 】แปลว่า: [แหฺย] ก. ยิ้มอย่างเก้ออาย.
【 ยิมนาสติก 】แปลว่า: น. ชื่อกีฬาชนิดหนึ่ง แข่งขันกันโดยผู้เล่นต้องแสดงท่าต่าง ๆ ที่มีทั้งท่า
บังคับและท่าสมัครให้เข้ากับอุปกรณ์การเล่นแต่ละอย่าง เช่น บาร์เดี่ยว
บาร์คู่ ห่วงนิ่ง. (อ. gymnastic).
【 ยิหวา 】แปลว่า: [หฺวา] น. ดวงชีวิต, ดวงใจ. (ช.).
【 ยี 】แปลว่า: ก. ขยี้ เช่น ยีลูกตาล, ขยี้ให้ฟู เช่น ยีแป้งขนมขี้หนู, ทำให้ฟู เช่น ยีผม,
ละเลง เช่น ตักอาหารมามาก ๆ กินไม่หมดจะเอายีหัว.
【 ยียวน 】แปลว่า: ก. เคล้าคลึงชวนให้กําเริบรัก, คลึงเคล้าให้เป็นที่พอใจ; ก่อกวน
ให้เกิดโทสะ, ยวนยี ก็ว่า.
【 ยี่ ๑ 】แปลว่า: ว. สอง ในคำว่า ยี่สิบ, ที่สอง เช่น เดือนยี่ (คือ เดือนที่ ๒ นับทางจันทรคติ),
โบราณใช้ว่า ญี่ ก็มี.
【 ยี่ ๒ 】แปลว่า: (ถิ่นพายัพ) น. ปีขาล.
【 ยี้ 】แปลว่า: อ. คําที่เปล่งออกมาแสดงอาการรังเกียจสิ่งใดสิ่งหนึ่งเป็นต้น เช่น ยี้!
เสื้อสกปรกอย่างนี้ยังจะเอามาให้อีก, อี๊ ก็ว่า.
【 ยี่ก่า 】แปลว่า: น. ขนนกที่ปักหมวก.
【 ยี่เก 】แปลว่า: (ปาก) น. ลิเก.
【 ยี่เข่ง 】แปลว่า: น. ชื่อไม้ต้นชนิด /Lagerstroemia indica/ L. ในวงศ์ Lythraceae ดอกสี
ม่วงแดง ชมพู หรือขาว ออกเป็นช่อตามปลายกิ่ง.
【 ยี่โถ 】แปลว่า: น. ชื่อไม้พุ่มชนิด /Nerium oleander/ L. ในวงศ์ Apocynaceae ดอกสีชมพู
ขาว แดง หรือเหลือง มีทั้งกลิ่นหอมและไม่มีกลิ่นหอม ยางเป็นพิษ.
【 ยี่โถฝรั่ง 】แปลว่า: /ดู รําเพย ๒/.
【 ยีน 】แปลว่า: น. ผ้าฝ้ายเนื้อหนาหยาบ มักย้อมสีน้ำเงิน. (อ. jean).
【 ยี่โป้ 】แปลว่า: น. ผ้าสำหรับพาดไหล่ หรือคาดพุง.
【 ยี่ภู่ 】แปลว่า: น. ที่นอน, ฟูก, (ราชาศัพท์ใช้ว่า พระยี่ภู่).
【 ยีราฟ 】แปลว่า: น. ชื่อสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมในวงศ์ Giraffidae เป็นสัตว์เคี้ยวเอื้อง คอยาว
มาก มีเขา ๑ คู่ ตัวสีน้ำตาลอมเหลืองมีลายสีน้ำตาลเข้มลักษณะเป็นดอก
หรือเป็นตาราง อยู่รวมกันเป็นฝูง มีถิ่นกำเนิดในทวีปแอฟริกา มีหลายชนิด
เช่น ชนิด /Giraffa camelopardalis/.
【 ยี่สก 】แปลว่า: น. ชื่อปลานํ้าจืดชนิด /Probarbus jullieni/ ในวงศ์ Cyprinidae ลําตัวยาว
เพรียว แบนข้าง มีหนวดสั้นที่มุมปากข้างละ ๑ เส้น มีแถบสีดําเด่นพาด
ตามยาวเฉพาะบนลําตัว ๗๘ แถบ ขนาดยาวกว่า ๙๐ เซนติเมตร, ยี่สก
ทอง ก็เรียก.
【 ยี่สกทอง 】แปลว่า: /ดู ยี่สก/.
【 ยี่สง 】แปลว่า: น. ถั่วยี่สง. /(ดู ถั่วลิสง ที่ ถั่ว ๑)./
【 ยี่สน 】แปลว่า: น. ชื่อปลากระเบนทะเลชนิด /Aetobatus narinari/ ในวงศ์ Myliobatidae
ผิวหนังเรียบ ใกล้โคนหางด้านบนมีเงี่ยง ๑๔ เงี่ยง เรียงอยู่ชิดกัน ด้าน
หลังสีดำมีจุดสีขาวกระจายอยู่ส่วนท้าย ด้านท้องสีขาว ขนาดกว้างได้ถึง
๑.๕ เมตร, กระเบนเนื้อดำ ก็เรียก.
【 ยี่สาน, ยี่ส่าน 】แปลว่า: น. ตลาดของแห้ง, ที่ขายของแห้ง. (เทียบเปอร์เซีย bazaar).
【 ยี่สิบ 】แปลว่า: ว. จํานวน ๑๐ สองหนรวมกัน.
【 ยี่สุ่น 】แปลว่า: /ดู กุหลาบ (๑)/.
【 ยี่หระ 】แปลว่า: (ปาก) ก. สะทกสะท้าน, ไยดี, มักใช้ในความปฏิเสธ เช่น ไม่เห็นยี่หระ.
【 ยี่หร่า 】แปลว่า: [หฺร่า] ดู เทียนขาว ที่ เทียน ๔. (เทียบ ส. ชีรก; ทมิฬ ชีรา; ฮินดูสตานี
zira).
【 ยี่หร่าหวาน 】แปลว่า: /ดู เทียนข้าวเปลือก ที่ เทียน ๔/.
【 ยี่ห้อ 】แปลว่า: น. เครื่องหมายสําหรับร้านค้าหรือการค้า, ชื่อร้านค้า; เครื่องหมาย เช่น
สินค้ายี่ห้อนี้รับประกันได้; (ปาก) ลักษณะ เช่น เด็กคนนี้หน้าตาบอก
ยี่ห้อโกง; ชื่อเสียง เช่น ต้องรักษายี่ห้อให้ดี อย่าทำให้เสียยี่ห้อ. (จ.).
【 ยี่หุบ 】แปลว่า: น. ชื่อไม้พุ่มชนิด /Magnolia coco/ DC. ในวงศ์ Magnoliaceae ดอกสีขาว
ลักษณะคล้ายดอกมณฑาแต่เล็กกว่า.
【 ยึกยัก 】แปลว่า: ก. ขยุกขยิก, ยักไปยักมา, เช่น นั่งทำตัวยึกยัก. ว. อาการที่ลังเลไม่กล้า
ตัดสินใจ, กระยึกกระยัก ก็ว่า.
【 ยึกยือ 】แปลว่า: ว. หยิกไปหยิกมา, ไม่ตรง, ไม่เป็นระเบียบ, เช่น เขียนหนังสือเป็นตัว
ยึกยือ, กระยึกกระยือ ก็ว่า.
【 ยึด 】แปลว่า: ก. ถือเอาไว้ เช่น ยึดราวบันไดไว้ให้ดี, เหนี่ยว, รั้ง, เช่น หนุมานยึดรถ
พระอาทิตย์; เข้าครอบครอง เช่น ยึดพื้นที่, ใช้อำนาจกฎหมายรับสิ่งใด
สิ่งหนึ่งมา เช่น ยึดใบขับขี่ ยึดทรัพย์.
【 ยึดครอง 】แปลว่า: ก. เข้าถือสิทธิครอบครอง.
【 ยึดถือ 】แปลว่า: ก. จับถือ, เอามารักษา, นับถือ เช่น ยึดถือพระรัตนตรัยเป็นที่พึ่ง.
【 ยึดทรัพย์ 】แปลว่า: (กฎ) ก. การที่เจ้าพนักงานเอาทรัพย์สินไปจากการครอบครอง
ของบุคคล เพราะเหตุที่กระทําการฝ่าฝืนกฎหมายหรือเพื่อบังคับคดี.
【 ยึดมั่น 】แปลว่า: ก. ยึดถืออย่างมั่นคง ไม่เปลี่ยนแปลงง่าย ๆ เช่น ยึดมั่นในหลักการ
ยึดมั่นในตัวบุคคล.
【 ยึดหัวหาด 】แปลว่า: ก. ยึดชายฝั่งทะเลซึ่งอยู่ในความครอบครองของข้าศึกเพื่อ
สะดวกในการยกพลขึ้นบก, โดยปริยายหมายถึงยึดจุดสำคัญหรือบุคคล
สำคัญเป็นต้นเพื่อที่จะทำให้แผนการขั้นต่อไปประสบความสำเร็จ เช่น
ต้องยึดหัวหาดในพรรคให้ได้ก่อน.
【 ยึดเหนี่ยว 】แปลว่า: ก. อาศัยเป็นที่พึ่ง.
【 ยึดอำนาจ 】แปลว่า: ก. ใช้กำลังเข้าแย่งอำนาจในการบริหารบ้านเมือง.
【 ยืด 】แปลว่า: ก. ขยายตัวให้ยาวออกไปได้ เช่น ยางยืด ผ้ายืดออกไป, ขยายเวลาให้
นานออกไป เช่น ยืดเวลา. ว. เรียกสิ่งที่ขยายตัวให้ยาวหรือกว้างออกไป
เช่นนั้น เช่น เสื้อยืด กางเกงยืด; ยาว เช่น น้ำลายไหลยืด; นาน, ยืนนาน,
เช่น อยู่กันยืด.
【 ยืดแข้งยืดขา, ยืดเส้นยืดสาย 】แปลว่า: ก. อาการที่ออกกำลังโดยเดินหรือวิ่งเป็นต้น
เพื่อให้หายเมื่อยขบ.
【 ยืดตัว 】แปลว่า: ก. เจริญเติบโต (ใช้แก่เด็กเล็ก ๆ) เช่น เด็กกำลังยืดตัว.
【 ยืดยาด 】แปลว่า: . เสียเวลานาน, ชักช้า, เช่น ทำงานยืดยาด แต่งตัวยืดยาด.
【 ยืดยาว 】แปลว่า: ว. ยาวมาก เช่น พูดเสียยืดยาว พรรณนาสรรพคุณเสียยืดยาว.
【 ยืดเยื้อ 】แปลว่า: ว. ยาวนาน, ไม่ใคร่จะจบสิ้นง่าย ๆ, เช่น คดียืดเยื้อ.
【 ยืดหยุ่น 】แปลว่า: (วิทยา) ว. ลักษณะที่วัตถุสามารถกลับคืนสู่รูปทรงเดิมได้
หลังจากแรงที่มากระทําต่อวัตถุนั้นหยุดกระทํา; โดยปริยายหมายความ
ว่า รู้จักผ่อนสั้นผ่อนยาว, ไม่ตายตัว, อะลุ่มอล่วย, เปลี่ยนแปลงได้.
【 ยืดอก 】แปลว่า: ก. เบ่งอกแสดงให้เห็นความสง่าผ่าเผยเป็นต้น.
【 ยืน 】แปลว่า: ก. ตั้งอยู่ เช่น เสายืนเรียงเป็นแถว, เอาเท้าเหยียบพื้นแล้วตั้งตัวให้ตรง
ขึ้นไป. ว. นาน, ยาว เช่น อายุยืน, ยืด เช่น คบกันยืนนาน; คงอยู่, อยู่
กับที่ ไม่เปลี่ยนแปลง เช่น ยืนคํา; คงเดิม เช่น พิพากษายืน; ยาวเป็น
แนวตรงเข้าไป เช่น ที่ดินยืนเข้าไป ๓ เส้น.
【 ยืนกระต่ายสามขา 】แปลว่า: (สํา) ก. พูดยืนยันอยู่คําเดียว โดยไม่เปลี่ยนความคิด
เดิม, มักพูดว่า ยืนกระต่ายขาเดียว.
【 ยืนกราน 】แปลว่า: ก. ยืนคําอยู่อย่างใดก็อย่างนั้น (ไม่ยอมถอนหรือเปลี่ยนความเห็น
เป็นอื่น).
【 ยืนคำ 】แปลว่า: ก. ยืนยันคำพูดที่พูดไปแล้วโดยไม่เปลี่ยนแปลง.
【 ยืนค้ำหัว 】แปลว่า: ก. ยืนชิดอยู่ข้างหลังผู้ใหญ่ที่นั่งอยู่ ถือว่าแสดงอาการไม่เคารพ
เช่น อย่ายืนค้ำหัวผู้ใหญ่.
【 ยืนเครื่อง 】แปลว่า: น. ตัวพระนางที่แต่งเครื่องกษัตริย์.
【 ยืนชิงช้า 】แปลว่า: (โบ) น. เรียกข้าราชการที่เป็นประธานในพิธีโล้ชิงช้าแทน
พระเจ้าแผ่นดินว่า พระยายืนชิงช้า.
【 ยืนต้น 】แปลว่า: น. เรียกต้นไม้ใหญ่ที่มีผลและมีอายุยืนนาน.
【 ยืนต้นตาย 】แปลว่า: ก. อาการที่ต้นไม้บางชนิดเช่นต้นตาล ต้นลาน ตายแล้วแต่
ยังไม่ล้ม, อาการที่ไม้ยืนต้นเช่นต้นสัก ต้นยาง ตายเองหรือถูกกานคือ
ควั่นเปลือกและกระพี้โดยรอบออกแล้วตาย แต่ยังไม่ล้ม.
【 ยืนแท่น 】แปลว่า: น. เรียกช้างสำคัญที่ผูกเครื่องพระคชาธารยืนบนแท่นในงาน
พระราชพิธีว่า ช้างยืนแท่น, เรียกรูปเทวดาที่วาดหรือปั้นในท่ายืนอยู่บน
แท่นว่า เทวดายืนแท่น.
【 ยืนพื้น 】แปลว่า: ก. คงที่อยู่เสมอ, คงยึดหลักหรือแบบเสมอ, เช่น กับข้าวไทยมี
น้ำพริกยืนพื้น.
【 ยืนยง 】แปลว่า: ก. คงอยู่นาน.
【 ยืนยัน 】แปลว่า: ก. พูดคงคําโดยแน่นแฟ้น, พูดรับว่ารู้เห็นหรือทำเป็นต้นโดย
แน่นอน, เช่น เขายืนยันว่าเขาเห็นขโมยแน่, ยํ้าหรือแจ้งความจำนง
โดยไม่เปลี่ยนแปลง เช่น เขายืนยันการเดินทางในเที่ยวหน้า, ใช้ว่า
ยัน คําเดียวก็มี.
【 ยืนยาม 】แปลว่า: ก. ยืนเฝ้ายาม.
【 ยืนโรง 】แปลว่า: น. เรียกผู้แสดงเป็นตัวละครหรือลิเกเป็นต้นตัวใดตัวหนึ่งประจํา
เช่น พระเอกยืนโรง ตัวตลกยืนโรง, เรียกผู้ที่ได้รับมอบหมายให้ทำหน้าที่
ใดหน้าที่หนึ่งเป็นประจำ เช่น เขาเป็นตัวยืนโรงในการประชุม; เรียกช้าง
หรือสัตว์เลี้ยงที่ปรนปรือเป็นพิเศษอยู่ประจําโรง เช่น ช้างยืนโรง ม้ายืนโรง.
ก. ทำหน้าที่ใดหน้าที่หนึ่งเป็นประจำ เช่น เขาต้องยืนโรงตอบปัญหาตลอด
รายการ; (โบ) ออกซํ้า ๆ เช่น ถั่วออก ๓ ยืนโรง (มักใช้แก่การพนันบางอย่าง).
【 ยืนหยัด 】แปลว่า: ก. สู้ไม่ยอมถอย เช่น เขายืนหยัดสู้ได้ตลอด ๕ ยก.
【 ยื่น 】แปลว่า: ก. กิริยาหรืออาการที่เหยียดหรือเหลื่อมลํ้าออกไป เช่น ยื่นมือ ยื่นซอง มุข
ยื่นออกจากตัวอาคาร; เสนอ, ส่ง, มอบ, เช่น ยื่นเรื่องราว ยื่นบัญชี ยื่นฟ้อง;
โดยปริยายหมายถึงกิริยาของผู้ที่เข้าไปเกี่ยวข้องกับเรื่องที่เขาไม่ต้องการ
ให้พูดให้ทําว่า ยื่นปาก ยื่นหน้า. ว. เรียกสิ่งที่มีลักษณะคล้ายคลึงเช่นนั้น
เช่น คางยื่น พุงยื่น.
【 ยื่นแก้วให้วานร 】แปลว่า: (สํา) ก. เอาของมีค่าให้แก่คนที่ไม่รู้จักค่าของสิ่งนั้น.
【 ยื่นจมูก 】แปลว่า: (สํา) ก. เข้าไปสอดแทรกในเรื่องที่ไม่ใช่ธุระของตน, เสือก.
【 ยื่นมือ 】แปลว่า: ก. เข้าไปเกี่ยวข้องด้วย, เข้าไปเพื่อช่วยเหลือเป็นต้น.
【 ยื่นหมูยื่นแมว 】แปลว่า: (สํา) ก. แลกกันโดยต่างฝ่ายต่างให้และรับในเวลาเดียวกัน.
【 ยืม 】แปลว่า: ก. ขอสิ่งของ เงิน เป็นต้น มาใช้ชั่วระยะเวลาหนึ่งแล้วคืนให้หรือใช้คืน,
นําของของผู้อื่นมาใช้เป็นของตน เช่น ยืมคําในภาษาบาลีมาใช้ ยืม
วัฒนธรรมตะวันตกมาใช้ ยืมความคิด; (คณิต) ในการลบเลข ถ้าเลข
ตัวตั้งในหลักใดน้อยกว่าเลขที่จะนํามาลบ ให้นําเลขจากหลักสูงถัดไป
มาเพิ่มเลขตัวตั้งเพื่อให้มากพอที่จะลบได้ เช่น ๔๓ – ๕ ในที่นี้ ๕ ลบจาก
๓ ไม่ได้ ๓ ต้องยืม ๔ ซึ่งเป็นหลักสิบมา ๑ รวมเป็น ๑๓ แล้วลบออกเสีย
๕ เหลือ ๘ ๔ เมื่อถูกยืมไป ๑ ก็เหลือ ๓ ผลลัพธ์ ๓๘, ขอยืม ก็ว่า.
【 ยืมจมูกคนอื่นหายใจ 】แปลว่า: (สํา) ก. อาศัยผู้อื่นทำงานให้มักไม่สะดวกเหมือน
ทำด้วยตนเอง, พึ่งจมูกคนอื่นหายใจ หรือ เอาจมูกผู้อื่นมาหายใจ ก็ว่า.
【 ยืมชื่อ 】แปลว่า: ก. อาศัยชื่อผู้อื่นไปเป็นประโยชน์ตน เช่น ยืมชื่อคนมีชื่อเสียง
ไปอ้างเพื่อให้คนเชื่อถือ.
【 ยืมปาก 】แปลว่า: ก. อาศัยผู้อื่นพูดแทน เช่น ยืมปากครูขออนุญาตพ่อแม่ไปทัศนาจร.
【 ยืมมือ 】แปลว่า: ก. อาศัยผู้อื่นทำการแทน เช่น ยืมมือเขาไปล้างแค้น.
【 ยื้อ 】แปลว่า: ก. แย่งด้วยอาการเช่นฉุด ยุด ดึงไปมา เช่น ยื้อข้อมือ, มักใช้เข้าคู่กับคํา
แย่ง เป็น ยื้อแย่ง เช่น หมายื้อแย่งกระดูกกัน.
【 ยื้อยุด 】แปลว่า: ก. ฉุดรั้งไว้.
【 ยุ 】แปลว่า: ก. กล่าวชักชวน ส่งเสริม หนุน หรือเป็นใจให้ทำสิ่งใดสิ่งหนึ่ง (มักใช้
ในทางที่ไม่สมควร) เช่น ยุให้เขาทะเลาะกัน ยุให้โกรธ ยุให้กําเริบ.
【 ยุขึ้น 】แปลว่า: . หนุนให้ทำอะไรก็ทำตาม.
【 ยุไม่ขึ้น 】แปลว่า: ก. หนุนเท่าไร ๆ ก็ไม่ยอมทำตาม.
【 ยุยง 】แปลว่า: ก. ยุหรือส่งเสริมให้ทำในสิ่งที่ไม่ดีหนักขึ้น เช่น ยุยงให้หนีโรงเรียน
ยุยงให้เล่นการพนัน.
【 ยุแยง, ยุแหย่ 】แปลว่า: ก. ยุให้ทั้ง ๒ ฝ่ายแตกกัน.
【 ยุแยงตะแคงแซะ, ยุแยงตะแคงรั่ว, ยุแยงตะแคงแส่ 】แปลว่า: ก. ยุให้ทั้ง ๒ ฝ่าย
แตกกัน.
【 ยุส่ง 】แปลว่า: ก. หนุนให้ทำโดยไม่ห้ามปราม.
【 ยุแหย่ 】แปลว่า: ก. ยุให้เขาแตกกัน เช่น ยุแหย่ให้เขาแตกสามัคคี.
【 ยุให้รำตำให้รั่ว 】แปลว่า: (สํา) ก. ยุให้แตกกัน, ยุให้ผิดใจกัน.
【 ยุกกระบัตร 】แปลว่า: น. ยกกระบัตร.
【 ยุกดิ, ยุกติ 】แปลว่า: (แบบ; กลอน) ก. ชอบ เช่น รุ่งนั้นธก็เสด็จโดยอุตราภิมุข ดําเนอรยุกติ
ยูรยาตร. (ม. คําหลวง วนปเวสน์). (ส. ยุกฺติ; ป. ยุตฺติ).
【 ยุกติธรรม 】แปลว่า: น. ยุติธรรม.
【 ยุกต์ 】แปลว่า: ว. ชอบ, ถูกต้อง, ประกอบ. (ส.; ป. ยุตฺต).
【 ยุค ๑ 】แปลว่า: น. แอก. (ป., ส.).
ยุคนธร [คนทอน] น. ชื่อภูเขาชั้นที่ ๑ ซึ่งเป็นชั้นในที่สุดในหมู่เขา
สัตบริภัณฑ์ที่ล้อมเป็นวงกลมรอบเขาพระสุเมรุ, ใช้ ยุคันธร หรือ ยุคุนธร
ก็มี. (ป., ส.). (ดู สัตบริภัณฑ์, สัตภัณฑ์).
【 ยุค ๒ 】แปลว่า: น. คู่, ทั้งสอง. (ป., ส.).
【 ยุคล 】แปลว่า: ว. คู่, ทั้งสอง. (ป., ส.).
【 ยุคลบาท 】แปลว่า: [ยุคนละบาด] น. เท้าทั้งคู่. (ป., ส.).
【 ยุค ๓ 】แปลว่า: น. คราว, สมัย, เช่น ยุคมืด ยุคหิน; กําหนดเวลาของโลก มี ๔ ยุค.
/(ดู จตุรยุค)./ (ป., ส.).
【 ยุคเข็ญ 】แปลว่า: น. คราวที่มีความเดือดร้อนลําเค็ญอย่างใหญ่หลวง.
【 ยุคทมิฬ 】แปลว่า: น. ยุคที่เต็มไปด้วยความเหี้ยมโหดดุร้าย.
【 ยุคทอง 】แปลว่า: น. ช่วงเวลาที่เจริญรุ่งเรือง เช่น สมัยสมเด็จพระนารายณ์
มหาราชเป็นยุคทองแห่งวรรณคดีไทยยุคหนึ่ง.
【 ยุคมืด 】แปลว่า: น. ช่วงแรกของสมัยกลางในประวัติศาสตร์ยุโรป ประมาณ
๖๐๐ ปี ระหว่าง พ.ศ. ๑๐๕๐๑๖๕๐ เป็นยุคที่ประชาชนมีแต่ความ
มืดมนหมดหวังในชีวิต เพราะถูกพวกตาดมองโกลทำลายล้าง และ
ไม่มีความเจริญทางสติปัญญาเพราะศาสนาไม่เปิดโอกาสให้คิดอย่าง
เสรี, โดยปริยายหมายถึงยุคที่ประชาชนหมดหวังในชีวิต.
【 ยุคันต, ยุคันต์ 】แปลว่า: น. ที่สุดแห่งยุค. (ป.).
【 ยุคันตวาต 】แปลว่า: [ยุคันตะ] น. ลมในที่สุดยุค หมายความว่า ลมที่มาทําลาย
โลกเมื่อสิ้นยุค. (ป.).
【 ยุคันธร 】แปลว่า: น. ยุคนธร. (ป.). /(ดู ยุคนธร ที่ ยุค ๑)./
【 ยุคุนธร 】แปลว่า: น. ยุคนธร. /(ดู ยุคนธร ที่ ยุค ๑)./
【 ยุง 】แปลว่า: น. ชื่อแมลงขนาดเล็กหลายชนิดในวงศ์ Culicidae โดยทั่วไปลําตัวยาว
๓๖ มิลลิเมตร มีปีก ๑ คู่ ปีกมีเกล็ดติดอยู่ตามเส้นปีกและอาจคลุมไป
ถึงหัวและลําตัวด้วย หนวดยาวขนที่ปกคลุมหนวดของตัวเมียสั้น ของ
ตัวผู้ยาว ปากเป็นชนิดเจาะดูด เช่น ยุงรําคาญในสกุล /Culex/ ยุงลาย ใน
สกุล /Aedes/ ยุงก้นปล่องในสกุล /Anopheles/ เฉพาะตัวเมียกินเลือด.
【 ยุ่ง 】แปลว่า: ว. อาการของสิ่งที่เป็นเส้นเป็นฝอยสับสนพัวพันกันถึงกับต้องสางจึง
จะเป็นระเบียบเรียบร้อยได้ เช่น ผมยุ่ง ไหมพันกันยุ่ง, ไม่เรียบร้อย เช่น
เขียนหนังสือยุ่งอ่านไม่ออก ข้าวของปนกันยุ่ง, อาการที่ทำให้สับสน
เช่น ทำเรื่องยุ่ง, เรียกผู้ที่ชอบทำให้สับสนวุ่นวายว่า ตัวยุ่ง. ก. เข้ามา
เกี่ยวข้องพัวพันโดยไม่จำเป็น เช่น อย่าไปยุ่งเรื่องของเขา อย่าไปยุ่งกับ
เขา, มีธุระพัวพันมาก เช่น กำลังยุ่งอย่ามากวนใจ, วุ่นวายไม่เป็นปรกติ
เช่น ยุ่งกันไปทั้งบ้าน.
【 ยุ่งขิง 】แปลว่า: (ปาก) ว. ยุ่งมาก, นุงนัง, สับสนวุ่นวาย.
【 ยุ่งใจ 】แปลว่า: ก. กังวลวุ่นวายใจ เช่น เรื่องเล็ก ๆ น้อย ๆ ก็ทำให้ยุ่งใจได้.
【 ยุ่งยาก 】แปลว่า: ว. สลับซับซ้อนสางออกยาก เช่น ปัญหาการเงินยุ่งยาก.
【 ยุ่งยิ่ง 】แปลว่า: ก. ยุ่งจุก ๆ จิก ๆ เช่น ยุ่งยิ่งเรื่องปัญหาครอบครัว.
【 ยุ่งสมอง 】แปลว่า: ก. ทำให้ความคิดสับสน เช่น อย่าเอาเรื่องนี้มาคิดให้ยุ่งสมอง.
【 ยุ่งเหมือนยุงตีกัน 】แปลว่า: (สํา) ว. ยุ่งเหยิง, สับสนปนเปกัน.
【 ยุ่งเหยิง 】แปลว่า: ว. ยุ่งกันใหญ่, วุ่นวายไม่มีระเบียบ, เช่น การจลาจลทำให้
บ้านเมืองยุ่งเหยิง.
【 ยุ้ง 】แปลว่า: น. สิ่งปลูกสร้างสําหรับเก็บข้าวเปลือกข้าวโพดเป็นต้นประจําบ้าน.
【 ยุงกวาด 】แปลว่า: /ดู หญ้าขัดใบยาว ที่ หญ้าขัด/.
【 ยุงปัด ๑ 】แปลว่า: /ดู หญ้าขัดใบยาว ที่ หญ้าขัด/.
【 ยุงปัดแม่ม่าย 】แปลว่า: /ดู หญ้าขัด/.
【 ยุงปัด ๒ 】แปลว่า: น. ไม้สําหรับปัดกวาดผง ทําด้วยต้นขัดมอน, ทางพายัพเรียกว่า ไม้ยู.
【 ยุด 】แปลว่า: ก. ฉุดไว้ เช่น ยุดมือ, ดึงไว้ เช่น ครุฑยุดนาค, รั้งไว้ เช่น ยุดไว้เป็น
ตัวประกัน.
【 ยุต ๑ 】แปลว่า: [ยุด] ก. ประกอบ. (ป. ยุตฺต; ส. ยุกฺต).
【 ยุต ๒ 】แปลว่า: [ยุด] น. เศษด้ายเศษผ้าใช้เช็ดน้ำมันเครื่องเป็นต้นใช้แล้วทิ้งไป.
【 ยุติ ๑ 】แปลว่า: [ยุดติ] ก. ชอบ, ถูกต้อง. (ป. ยุตฺติ; ส. ยุกฺติ).
【 ยุติธรรม 】แปลว่า: น. ความเที่ยงธรรม, ความชอบธรรม, ความชอบด้วยเหตุผล,
เช่น ศาลย่อมทรงไว้ซึ่งความยุติธรรม; ชื่อกระทรวงที่มีอํานาจหน้าที่
เกี่ยวกับการศาลยุติธรรม แต่ไม่รวมถึงการพิจารณาพิพากษาอรรถคดี.
ว. เที่ยงธรรม, ไม่เอนเอียงเข้าข้างใดข้างหนึ่ง, ชอบด้วยเหตุผล, เช่น
ราคายุติธรรม กรรมการตัดสินอย่างยุติธรรม.
【 ยุติ ๒ 】แปลว่า: [ยุดติ] ก. ตกลง, จบ, เลิก, เช่น เรื่องนี้ยุติแล้ว ไม่ต้องพิจารณาอีกต่อไป.
【 ยุทธ, ยุทธ์ 】แปลว่า: [ยุดทะ] น. สงคราม, การรบพุ่ง. (ป., ส.).
【 ยุทธการ 】แปลว่า: น. การรบ, การทําสงคราม.
【 ยุทธนาวี 】แปลว่า: น. สงครามทางเรือ เช่น ยุทธนาวีที่เกาะช้าง.
【 ยุทธปัจจัย 】แปลว่า: น. สิ่งของทั้งปวงที่มิใช่ยุทธภัณฑ์ แต่เป็นสิ่งเกื้อกูลต่อ
การรบ เช่น อาหาร ยา เคมีภัณฑ์ รวมถึงสัตว์พาหนะด้วย.
【 ยุทธภัณฑ์ 】แปลว่า: (กฎ) น. อาวุธ เครื่องอุปกรณ์ของอาวุธ สารเคมี สารชีวะ สาร
รังสี หรือเครื่องมือเครื่องใช้ที่อาจนําไปใช้ในการรบหรือการสงครามได้.
【 ยุทธภูมิ 】แปลว่า: น. สนามรบ.
【 ยุทธโยธา 】แปลว่า: น. งานช่างที่เกี่ยวกับทหาร เช่น การขุดคูสนามเพลาะ.
【 ยุทธวิธี 】แปลว่า: วิธีและอุบายของการรบ.
【 ยุทธวินัย 】แปลว่า: (โบ) น. กฎของการรบ.
【 ยุทธศาสตร์ 】แปลว่า: น. วิชาว่าด้วยการพัฒนาและการใช้อำนาจทางการเมือง
เศรษฐกิจ จิตวิทยา และกำลังรบทางทหารตามความจำเป็นทั้งในยาม
สงบและยามสงคราม. ว. ที่มีความสำคัญทางการเมือง เศรษฐกิจ
จิตวิทยา และกำลังรบทางทหาร ทั้งในยามสงบและยามสงคราม เช่น
จุดยุทธศาสตร์.
【 ยุทธหัตถี 】แปลว่า: น. การต่อสู้กันด้วยอาวุธบนหลังช้าง เป็นวิธีการรบอย่าง
กษัตริย์ในสมัยโบราณ เช่น พระนเรศวรทรงทำยุทธหัตถีกับพระมหา
อุปราชา, การชนช้าง ก็ว่า.
【 ยุทโธปกรณ์ 】แปลว่า: . วัสดุอุปกรณ์ทั้งปวงและยุทธภัณฑ์ทุกชนิดซึ่งใช้ใน
ราชการทหาร รวมทั้งเครื่องมือยานยนตร์ ชิ้นส่วนอะไหล่สาธารณูปโภค
อันจำเป็นเพื่อปฏิบัติการรบหรือเพื่อดำรงและสนับสนุนกิจกรรมทาง
ทหารโดยไม่คำนึงถึงว่าจะมีความมุ่งหมายทางธุรการหรือทางการรบ.
【 ยุทธนา 】แปลว่า: (กลอน) น. สงคราม, การรบพุ่ง.
【 ยุทธนาการ 】แปลว่า: น. อาการที่รบกัน, การรบกัน.
【 ยุทธนาธิการ 】แปลว่า: น. หน้าที่แห่งการรบ, หน้าที่แผนกการรบ.
【 ยุทโธปกรณ์ 】แปลว่า: /ดู ยุทธ, ยุทธ์/.
【 ยุบ 】แปลว่า: ก. ทรุด เช่น ดั้งจมูกยุบ, บุบเข้าไป เช่น หัวกะโหลกยุบ หน้าหม้อรถยนต์
ยุบ, ลด, ลดลง, เช่น พุงยุบ ฝียุบ, เรียกจังหวะรำของโขนละครเมื่อทำตัว
ให้เตี้ยลงหลังจากยืดตัวขึ้นก่อนแล้ว; เลิก, ยกเลิก, เช่น ยุบกระทรวง ยุบ
ตำแหน่ง; ทำให้หลอมละลายเพื่อทำให้เป็นอีกอย่างหนึ่ง เช่น ยุบกำไล
ทำแหวน.
【 ยุบยอบ 】แปลว่า: ก. น้อยลง, จนลง, ขัดสนลง, เช่น ใช้เท่าไร ๆ เงินก็ไม่ยุบยอบ.
【 ยุบยับ 】แปลว่า: ว. อาการที่เสียแล้วเสียอีก, ย่อยยับ, เช่น เสียเงินยุบยับ.
【 ยุ่บ, ยุ่บยั่บ 】แปลว่า: ว. อาการที่เคลื่อนไหวกระดุบกระดิบของสัตว์เล็ก ๆ อย่างหนอน มด
ปลวก จำนวนมาก ๆ เช่น มดขึ้นยุ่บ หนอนไต่ยุ่บยั่บ, โดยปริยายใช้แก่
คนจำนวนมาก ๆ เช่น ที่สนามหลวงคนเดินขวักไขว่ยุ่บยั่บไปหมด.
【 ยุบยิบ 】แปลว่า: ว. ละเอียดเกินไป, ถี่ถ้วนเกินไป, เช่น ตรวจยุบยิบ คิดยุบยิบทุกบาท
ทุกสตางค์; อาการคันน้อย ๆ ทั่วทั้งตัวหรือเฉพาะบริเวณใดบริเวณหนึ่ง
เช่น คันยุบยิบไปทั้งตัว คันจมูกยุบยิบ.
【 ยุบล 】แปลว่า: น. ข้อความ, เรื่องราว.
【 ยุพ 】แปลว่า: [ยุบพะ] ว. หนุ่ม, สาว. (ป., ส. ยุว).
【 ยุพยง, ยุพเยาว์ 】แปลว่า: น. หญิงกําลังสาวสวย, นางงาม.
【 ยุพราช, ยุพราชา 】แปลว่า: น. รัชทายาทที่สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวสถาปนาขึ้นเป็น
ตําแหน่งสมเด็จพระยุพราช โดยพระราชทานยุพราชาภิเษกหรือโดยพิธี
อย่างอื่นสุดแท้แต่จะทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ.
【 ยุพเรศ 】แปลว่า: (กลอน) น. นางกษัตริย์, หญิงสาวสวย.
【 ยุพดี 】แปลว่า: [ยุบพะดี] น. หญิงรุ่น, หญิงสาว. (ป., ส. ยุวตี).
【 ยุพราช, ยุพราชา 】แปลว่า: /ดู ยุพ/.
【 ยุพเรศ 】แปลว่า: /ดู ยุพ/.
【 ยุพา, ยุพาน, ยุพาพาล, ยุพาพิน 】แปลว่า: (กลอน) น. หญิงสาวสวย.
【 ยุ่มย่าม 】แปลว่า: ว. ยุ่ง, เกะกะไม่เป็นระเบียบเรียบร้อย, เช่น หนวดเครายุ่มย่าม; อาการ
ที่เข้าไปยุ่งเกี่ยวในเรื่องที่มิใช่หน้าที่ของตน เช่น เขาชอบเข้าไปยุ่มย่าม
ในเรื่องของคนอื่น, อาการที่เข้าไปยุ่งเกี่ยวในสถานที่หวงห้ามหรือในที่
ที่ตนไม่มีหน้าที่เกี่ยวข้อง เช่น ห้ามเข้าไปยุ่มย่ามในเขตหวงห้าม เขา
ชอบเข้าไปยุ่มย่ามในสถานที่ราชการ.
【 ยุ่ย 】แปลว่า: ว. ผุหรือเปื่อยจนสลายตัวได้ง่าย เช่น ไม้เนื้อยุ่ย ดินยุ่ย.
【 ยุ้ย 】แปลว่า: ว. ยื่นโป่งออกมาอย่างน่ารักน่าเอ็นดู เช่น แก้มยุ้ย เด็กพุงยุ้ย.
【 ยุรบาตร 】แปลว่า: ยุระบาด ก. เดิน, ใช้ว่า ยะยุรบาตร ก็มี.
【 ยุรยาตร, ยูรยาตร 】แปลว่า: ยุระยาด, ยูระ ก. เดิน, แผลงเป็น ยวรยาตร หรือ ยัวรยาตร
ก็มี.
【 ยุว, ยุวา, ยุวาน 】แปลว่า: น. ชายหนุ่ม. ว. หนุ่ม, รุ่น. (ป.; ส. ยุวนฺ, ยุวานก).
【 ยุวชน 】แปลว่า: น. เด็กวัยรุ่น.
【 ยุวราช, ยุวราชา 】แปลว่า: น. พระราชกุมารที่ได้รับอภิเษกหรือทรงรับแต่งตั้งอยู่
ในตําแหน่งที่จะสืบราชสมบัติเป็นพระเจ้าแผ่นดินต่อไป. (ป., ส.).
【 ยุวดี 】แปลว่า: น. หญิงรุ่น, หญิงสาว. (ป., ส. ยุวตี).
【 ยุหงิด 】แปลว่า: น. มุหงิด.
【 ยุหบาตร 】แปลว่า: น. กระบวนทัพ. (ตัดมาจาก พยุหบาตร).
【 ยู 】แปลว่า: (ถิ่นพายัพ) น. ไม้ยุงปัดทําด้วยต้นขัดมอน เรียกว่า ไม้ยู.
【 ยู่ 】แปลว่า: ก. บู้, ย่น, เยิน, เช่น ฟันต้นไม้เสียมีดยู่ คมมีดยู่.
【 ยู่ยี่ 】แปลว่า: ว. อาการที่ย่นหรือยับจนเสียรูป เช่น ผ้ายับยู่ยี่ ขยำกระดาษเสียยับยู่ยี่;
อาการที่หน้าตาไม่สดชื่นแจ่มใส เช่น ตื่นนอนมาใหม่ ๆ หน้าตายู่ยี่.
【 ยูง ๑ 】แปลว่า: น. ชื่อนกขนาดใหญ่ในสกุล /Pavo/ วงศ์ Phasianidae ในฤดูผสมพันธุ์ตัวผู้
จะมีขนหางยาวและมีแวว เพื่อใช้รําแพนให้ตัวเมียสนใจ อาศัยอยู่ตามป่า
โปร่ง มักร้องตอนเช้าหรือพลบคํ่า กินเมล็ดพืช แมลง และสัตว์เล็ก ๆ มี
๒ ชนิด คือ ยูงไทย (/P. muticus/) หงอนบนหัวตั้งตรงเป็นกระจุก หนังข้าง
แก้มสีฟ้าและเหลือง ขนส่วนคอ หลัง ตลอดไปถึงปลายหางสีเขียว และ
ยูงอินเดีย (/P. cristatus/) หงอนบนหัวแผ่เป็นรูปพัด หนังข้างแก้มสีขาว
ขนส่วนคอและอกด้านบนสีนํ้าเงิน.
【 ยูง ๒ 】แปลว่า: น. ชื่อไม้ต้นขนาดใหญ่ชนิด /Dipterocarpus grandiflorus/ Blanco
ในวงศ์ Dipterocarpaceae เนื้อไม้ใช้ในการก่อสร้าง.
【 ยูโด 】แปลว่า: น. ศิลปะการต่อสู้และป้องกันตัวอย่างหนึ่งของชาวญี่ปุ่นโดยไม่ต้อง
ใช้อาวุธ.
【 ยูถะ 】แปลว่า: น. ฝูง, หมู่. (ป., ส.).
【 ยูถิกา 】แปลว่า: น. ต้นพุทธชาด. (ส.).
【 ยูปะ 】แปลว่า: น. เสาที่ปักอยู่กลางโรงพิธีสําหรับผูกสัตว์ที่จะบูชายัญ. (ส.).
【 ยูริก 】แปลว่า: น. กรดอินทรีย์ชนิดหนึ่ง มีสูตร C5H4N4O3 ลักษณะเป็นของแข็ง ไม่มีสี
ละลายนํ้าได้เล็กน้อย มีปรากฏอยู่เป็นจํานวนน้อยในปัสสาวะและใน
โลหิต ผู้ที่ป่วยเป็นโรคเกาต์ คือมีอาการบวมปวดบริเวณข้อกระดูก จะ
ปรากฏมีเกลือโซเดียมและโพแทสเซียมของกรดนี้เกาะอยู่ที่ข้อกระดูก
นั้น ๆ เรียกว่า กรดยูริก.
【 ยูเรนัส 】แปลว่า: น. ชื่อดาวเคราะห์ดวงที่ ๗ ในระบบสุริยะ มองไม่เห็นด้วยตาเปล่า อยู่
ห่างดวงอาทิตย์ประมาณ ๒,๘๗๐ ล้านกิโลเมตร มีเส้นผ่าศูนย์กลาง
๕๐,๘๐๐ กิโลเมตร, ดาวมฤตยู ก็เรียก. (อ. Uranus).
【 ยูเรเนียม 】แปลว่า: น. ธาตุลําดับที่ ๙๒ สัญลักษณ์ U เป็นโลหะ ลักษณะเป็นของแข็ง สีขาว
เนื้อแข็ง หลอมละลายที่ ๑๑๓๒?ซ. เป็นธาตุกัมมันตรังสีที่มีปรากฏใน
ธรรมชาติ ใช้ประโยชน์เป็นเชื้อเพลิงนิวเคลียร์. (อ. uranium).
【 ยูโรเพียม 】แปลว่า: น. ธาตุลําดับที่ ๖๓ สัญลักษณ์ Eu เป็นโลหะ ลักษณะเป็นของแข็ง สีเทา
เนื้ออ่อนมาก หลอมละลายที่ ๘๒๖?ซ. ใช้ประโยชน์นําไปดูดกลืน
นิวตรอนเพื่อควบคุมปฏิกิริยานิวเคลียร์ ใช้ประกอบเป็นตัวเรืองแสงใน
เครื่องรับโทรทัศน์สีเป็นต้น. (อ. europium).
【 ยูษะ 】แปลว่า: น. นํ้าต้มจากผักต่าง ๆ. (ส.).
【 เย้ 】แปลว่า: ว. เอียงจนเสียรูปโดยมีอาการทําท่าจะทลายลง เช่น ห้องแถวเย้จวน
จะพัง, เฉ, ไม่ตรง, เบนหรือเอียงไป, เช่น เขียนหนังสือแถวเย้.
【 เย ๆ 】แปลว่า: ว. เสียงร้องไห้ของเด็ก ๆ ที่ทอดเสียงยาว ๆ และไม่ใคร่หยุด เรียกว่า
ร้องเย ๆ.
【 เยง 】แปลว่า: ก. กลัว, เกรง, ใช้ว่า แยง ก็มี.
【 เยซู 】แปลว่า: น. นามศาสดาของศาสนาคริสต์. (อ. Jesus).
【 เย็ด 】แปลว่า: (ปาก) ก. ร่วมประเวณี.
【 เย็น ๑ 】แปลว่า: น. เวลาใกล้คํ่า ประมาณ ๑๖๑๘ นาฬิกา.
【 เย็น ๒ 】แปลว่า: ว. มีความรู้สึกตามผิวหนังเหมือนถูกน้ำแข็งเป็นต้น, หนาว, หายร้อน,
ตรงข้ามกับ ร้อน; ไม่รู้สึกกระวนกระวาย เช่น เย็นใจ.
【 เย็นเจี๊ยบ 】แปลว่า: ว. เย็นมาก เช่น น้ำแข็งเย็นเจี๊ยบ.
【 เย็นใจ 】แปลว่า: ก. สบายใจ, ไม่ยุ่งใจ, ไม่ต้องกังวลใจ, ไม่ร้อนใจ, เช่น เรื่องนี้
เย็นใจได้ สำเร็จแน่.
【 เย็นฉ่ำ 】แปลว่า: ว. เย็นชุ่มชื้น เช่น หลังฝนตกอากาศเย็นฉ่ำ.
【 เย็นเฉียบ 】แปลว่า: ว. เย็นจัด เช่น หน้าหนาวน้ำในลำธารเย็นเฉียบ.
【 เย็นเฉื่อย 】แปลว่า: ว. เย็นเพราะลมพัดมาเรื่อย ๆ เช่น ตรงนี้ลมพัดเย็นเฉื่อย; มี
อารมณ์เรื่อย ๆ ช้า ๆ เช่น เขาเป็นคนอารมณ์เย็นเฉื่อย.
【 เย็นชา 】แปลว่า: ว. แสดงอาการเฉยเมยไม่สนใจใยดี เช่น เดี๋ยวนี้เขาแสดงอาการ
เย็นชา, ชาเย็น ก็ว่า.
【 เย็นชืด 】แปลว่า: ว. เย็นอย่างสิ่งไม่มีชีวิต เช่น เขานอนตายตัวเย็นชืด, เย็นจนหมด
รสชาติ เช่น แกงเย็นชืด.
【 เย็นชื่น 】แปลว่า: ว. เย็นสบาย เช่น ฝนตกใหม่ ๆ อากาศเย็นชื่น.
【 เย็นชื้น 】แปลว่า: ว. เย็นอย่างมีไอน้ำซึมซาบอยู่ เช่น ฝนตกติดกันหลายวันอากาศ
เย็นชื้น.
【 เย็นตา 】แปลว่า: ว. ชื่นตา, สบายตา, ดูแล้วสบายใจ, เช่น สีเขียวอ่อนเย็นตา.
【 เย็นยะเยือก 】แปลว่า: ว. อาการที่รู้สึกหนาวสะท้านถึงขั้วหัวใจ, เย็นเยือก หรือ
เยือกเย็น ก็ว่า.
【 เย็นเยียบ 】แปลว่า: ว. อาการที่รู้สึกเย็นจับขั้วหัวใจเพราะหวาดกลัวเป็นต้น เช่น
เข้าไปในป่าช้ากลางคืนรู้สึกเย็นเยียบ, เยียบเย็น ก็ว่า.
【 เย็นเยือก 】แปลว่า: ว. อาการที่รู้สึกหนาวสะท้านถึงขั้วหัวใจ เช่น บนยอดดอย
น้ำค้างตกเย็นเยือก หน้าหนาวอากาศบนภูเขาเย็นเยือก, เย็นยะเยือก
หรือ เยือก ก็ว่า.
【 เย็นวาบ 】แปลว่า: ว. อาการที่รู้สึกเย็นในทันทีทันใดแล้วก็หายไป เช่น ลมพัด
กระโชกเข้ามารู้สึกเย็นวาบ.
【 เย็นวูบ 】แปลว่า: ว. อาการที่ความเย็นมากระทบตัวโดยฉับพลันแล้วก็หายไป เช่น
เข้าไปในห้องปรับอากาศรู้สึกเย็นวูบ.
【 เย็นหู 】แปลว่า: ว. รื่นหู, ไม่ขัดหู, ฟังแล้วสบายใจ, เช่น พูดจาไพเราะนุ่มนวล
ฟังแล้วเย็นหู เสียงเขาฟังแล้วเย็นหู.
【 เย็นตาโฟ, เย็นเตาโฟ 】แปลว่า: น. อาหารแบบจีนอย่างหนึ่งคล้ายก๋วยเตี๋ยว แต่ใส่ผักบุ้ง ปลาหมึกแช่ด่าง
เต้าหู้ เลือดหมู ลูกชิ้นปลา แมงกะพรุน และน้ำเต้าหู้ยี้หรือซอสมะเขือเทศ.
(จ.).
【 เย็บ 】แปลว่า: ก. ทําให้ติดกันโดยใช้เข็มร้อยด้ายหรือเชือกเป็นต้นแทงขึ้นแทงลง เช่น
เย็บผ้า เย็บกระสอบ, ใช้ตอกหรือหวายเป็นต้นที่มีปลายแหลมแทงขึ้นลง
เพื่อร้อยสิ่งใดสิ่งหนึ่งให้ติดกัน เช่น เย็บจาก, ใช้เครื่องอุปกรณ์กดทำให้
กระดาษติดกันด้วยลวดเย็บ เช่น เย็บกระดาษ, กลัดให้ติดกันด้วยไม้กลัด
เป็นต้น เช่น เย็บกระทง.
【 เย็บกี่ 】แปลว่า: ก. ใช้ด้ายเย็บแผ่นกระดาษด้วยวิธีร้อยทีละปึกเล็ก ๆ เพื่อประกอบ
เข้าเป็นเล่มในลักษณะที่ทําให้เปิดเล่มได้เต็มที่.
【 เย็บจักร 】แปลว่า: ก. เย็บด้วยจักร.
【 เย็บด้าย 】แปลว่า: ก. ใช้ด้ายเย็บแผ่นกระดาษเพื่อประกอบเข้าเป็นเล่ม.
【 เย็บแบบ 】แปลว่า: ก. เย็บกลีบดอกไม้ติดบนใบตองเป็นรูปต่าง ๆ.
【 เย็บปาก 】แปลว่า: (ปาก) ก. ปิดปากเงียบไม่ยอมพูด.
【 เย็บแผล 】แปลว่า: ก. ทำให้แผลติดกันโดยใช้เอ็นหรือไหมเย็บ หรือใช้ปลิงเกาะ.
【 เย็บมือ 】แปลว่า: ก. เย็บด้วยมือ.
【 เย็บมุงหลังคา 】แปลว่า: ก. เย็บอก.
【 เย็บล้มตะเข็บ 】แปลว่า: ก. เรียกวิธีเย็บผ้าแบบหนึ่ง โดยเย็บ ๒ ครั้ง เมื่อเย็บครั้ง
หนึ่งแล้วจับตะเข็บให้ราบลง แล้วเย็บลงไปบนตะเข็บนั้นอีกครั้งหนึ่ง.
【 เย็บลวด 】แปลว่า: ก. ใช้ลวดเย็บแผ่นกระดาษเพื่อประกอบเข้าเป็นเล่ม.
【 เย็บเล่ม 】แปลว่า: ก. ใช้ด้ายหรือลวดเย็บแผ่นกระดาษเพื่อประกอบเข้าเป็นเล่ม.
【 เย็บสวน 】แปลว่า: ก. เย็บกลีบดอกไม้และใบไม้บนใบมะพร้าวหรือก้านกล้วย
ทำเป็นแถบยาวสำหรับประดับตกแต่งงานเครื่องสด.
【 เย็บอก 】แปลว่า: ก. ใช้ด้ายหรือลวดเย็บแผ่นกระดาษตามแนวกึ่งกลาง เพื่อพับ
ประกอบเข้าเป็นเล่ม, เย็บมุงหลังคา ก็เรียก.
【 เยภุย, เยภุยยะ 】แปลว่า: [เยพุยยะ] ว. มาก, ชุกชุม. (ป.).
【 เยภุยนัย 】แปลว่า: น. วิธีที่คนส่วนมากใช้. (ป. เยภุยฺยนย).
【 เยภุยสิกา 】แปลว่า: น. ความเห็นข้างมาก. (ป. เยภุยฺยสิกา).
【 เย้ย 】แปลว่า: ก. พูดหรือกระทําให้ได้อาย ให้เจ็บใจ ให้โกรธ.
【 เย้ยหยัน 】แปลว่า: ก. พูดหรือแสดงกิริยาดูถูกเยาะเย้ยให้ได้อาย ให้เจ็บใจ ให้โกรธ.
【 เยอ ๑ 】แปลว่า: (ถิ่น) ว. ใหญ่ เช่น ผาเยอ.
【 เยอ ๒ 】แปลว่า: ก. ยกย่อง, ชมเชย.
【 เย่อ 】แปลว่า: ก. เอามาด้วยแรงบังคับโดยการฉุดรั้งแย่งกัน, ใช้แรงฉุดรั้งดึงกันไปมา.
【 เยอรมัน 】แปลว่า: น. ชื่อประเทศ ชนชาติ และภาษาของชาวยุโรปชาติหนึ่งที่อยู่ทางทิศ
ตะวันตกของภาคพื้นยุโรป.
【 เยอว 】แปลว่า: คําต้นเสียงสําหรับบอกจังหวะพายเรือ.
【 เย่อหยิ่ง 】แปลว่า: ว. จองหองเกินฐานะ, แสดงอาการยโสโอ้อวด, ถือตัว, อวดดี.
【 เยอะ ๑, เยอะแยะ 】แปลว่า: ว. มากเหลือหลาย, ถมไป, เช่น อาหารมีเยอะ ข้าวของเยอะแยะ.
【 เยอะ ๒ 】แปลว่า: น. เรียกแผลที่หนองไหลเปรอะเลอะ.
【 เยา ๑ 】แปลว่า: น. อาการที่ทองไม่แล่นติดต่อกันโดยตลอดในการหล่อ.
【 เยา ๒ 】แปลว่า: ว. เบา, อ่อน, น้อย เช่น ราคาเยา, มักใช้เข้าคู่กับคำ ย่อม เป็น ย่อมเยา เช่น
ราคาย่อมเยา.
【 เย้า ๑ 】แปลว่า: น. ชนชาวเขาเผ่าหนึ่ง อยู่ในประเทศไทยตอนเหนือ เรียกตัวเองว่า เมี่ยน
พูดภาษาเมี่ยนในตระกูลแม้วเย้า.
【 เย้า ๒ 】แปลว่า: ก. หยอก, สัพยอก.
【 เย้าหยอก 】แปลว่า: ก. สัพยอก, กระเซ้าเย้าแหย่, หยอกเย้า ก็ว่า.
【 เยาว, เยาว์ 】แปลว่า: [เยาวะ, เยา] ว. อ่อนวัย, รุ่นหนุ่ม, รุ่นสาว, เช่น เยาว์วัย วัยเยาว์. (แผลง
มาจาก ยุว).
【 เยาวชน 】แปลว่า: (กฎ) น. บุคคลอายุเกิน ๑๔ ปีบริบูรณ์แต่ยังไม่ถึง ๑๘ ปีบริบูรณ์.
【 เยาวมาลย์ 】แปลว่า: น. หญิงสาวสวย.
【 เยาวยอด 】แปลว่า: ว. สวยที่สุด.
【 เยาวราช 】แปลว่า: น. ยุพราช, ราชโอรสที่ยังเยาว์พระชนม์.
【 เยาวเรศ 】แปลว่า: น. นางกษัตริย์, หญิงสาวสวย.
【 เยาวลักษณ์ 】แปลว่า: น. หญิงมีลักษณะสวย.
【 เยาวน 】แปลว่า: [วะนะ] น. ความหนุ่ม, ความสาว, ความเป็นหนุ่มเป็นสาว. (ส. ยุวนฺ;
ป. ยุว ว่า หนุ่ม, สาว).
【 เยาวนะ 】แปลว่า: [วะ] น. ชื่อชนชาติกรีก ซึ่งชาวอินเดียเรียกเพี้ยนมาจากคํา Ionia; ชื่อ
เรียกชาวไทยทางล้านนา, ยวน โยน หรือ โยนก ก็เรียก.
【 เยาวพา 】แปลว่า: [วะ] น. หญิงสาวสวย. (แผลงมาจาก ยุพา).
【 เยาวพาณี 】แปลว่า: [วะ] น. เทียนเยาวพาณี. /(ดู เทียนเยาวพาณี ที่ เทียน ๓)./
【 เยาวพาน 】แปลว่า: [วะพาน] น. ชายหนุ่ม. ว. หนุ่ม, รุ่น. (แผลงมาจาก ยุวาน).
【 เยาะ 】แปลว่า: ก. พูดหรือแสดงกิริยาให้เจ็บใจชํ้าใจ โดยย้ำถึงความเสียเปรียบ ความ
ด้อยกว่า หรือความผิดพลาด เช่น เยาะว่า ไหนว่าเก่งนัก ทำไมสอบตก.
【 เยาะเย้ย 】แปลว่า: ก. ค่อนว่าหรือแสดงกิริยาซ้ำเติมให้ได้อาย ให้ช้ำใจเจ็บใจ
ให้โกรธ.
【 เยิง ๑ 】แปลว่า: ว. ป่าเถื่อน. น. ป่า เช่น มาแต่เยิง.
【 เยิง ๒ 】แปลว่า: (ถิ่นอีสาน) ส. เรา. (ข.).
【 เยิน 】แปลว่า: ว. ยู่, ย่น, เช่น คมมีดเยิน ตีตะปูจนหัวเยิน, บานออกจนเสียรูป เช่น ไข
ตะปูควงจนหัวเยิน.
【 เยิ่น 】แปลว่า: ว. มีระยะยาวหรือนานยืดออกไป; เนิบ เช่น อ่อนเยิ่น.
【 เยิ่นเย้อ 】แปลว่า: ว. ยืดยาด, ไม่กะทัดรัด, ไม่รัดกุม, (โดยมากใช้แก่คําพูดหรือ
ข้อความ) เช่น พูดจาเยิ่นเย้อ ข้อความเยิ่นเย้อ.
【 เยินยอ 】แปลว่า: ว. ยกยอ. ก. ยกย่อง.
【 เยิบ, เยิบ ๆ 】แปลว่า: ว. อาการของสิ่งที่แบนและยาวเมื่อรับน้ำหนักมาก ๆ จะไหวตัวขึ้นลง
เป็นจังหวะเนิบ ๆ เช่น กระดานนอกชานอ่อนเยิบ หาบของมาเยิบ ๆ.
【 เยิบยาบ 】แปลว่า: ว. อาการไหวอยู่กับที่อย่างเนิบ ๆ (ใช้แก่สิ่งที่เป็นผืนแผ่นบาง ๆ หรือที่
อ่อนไหวได้ในตัว) เช่น หลังคาสังกะสีที่ตะปูหลุดไม่หมดถูกลมพัด
เยิบยาบ ลมพัดผ้าคลุมป้ายปลิวไหวเยิบยาบ, พะเยิบพะยาบ ก็ว่า.
【 เยิ้ม 】แปลว่า: ก. ซึมออกมาแทบหยด เช่น นํ้าเกลือเยิ้ม น้ำเหลืองเยิ้ม, ชุ่มมากแทบหยด
เช่น ใส่นํ้ามันจนเยิ้ม, (โดยมากใช้แก่นํ้าหรือของเหลวที่มีลักษณะเหนียว
เหนอะหนะ); โดยปริยายหมายถึงลักษณะที่เห็นคล้ายคลึงเช่นนั้น เช่น
นัยน์ตาเยิ้ม.
【 เยีย ๑ 】แปลว่า: น. เรียกไก่ตัวผู้ที่มีรูปร่างคล้ายไก่ตัวเมียว่า ไก่เยีย. (เทียบ ข. ญี ว่า สัตว์
ตัวเมีย).
【 เยีย ๒ 】แปลว่า: (ถิ่น) ก. ทํา.
【 เยียใด 】แปลว่า: ก. ทําไฉน.
【 เยียมั่ง 】แปลว่า: ก. ทําเป็นคนมั่งมี.
【 เยียใหญ่ 】แปลว่า: ก. ทําเป็นคนใหญ่โต, มักใหญ่ใฝ่สูง.
【 เยีย ๓ 】แปลว่า: น. ยุ้งข้าว. (ไทยใหญ่).
【 เยีย ๔ 】แปลว่า: ว. งามยิ่ง, งามเพริศพริ้ง, เยียรยง.
【 เยี่ยง, เยี่ยงอย่าง 】แปลว่า: น. อย่าง, แบบอย่าง, เช่น จงเอาเยี่ยงกา อย่าถือเป็นเยี่ยงอย่าง. ว. เช่น,
ใช้ว่า เยื่อง ก็มี.
【 เยียงผา 】แปลว่า: /ดู เลียงผา ๑/.
【 เยียดยัด 】แปลว่า: ก. ยัดเยียด.
【 เยียน 】แปลว่า: ก. ไปมาหาสู่, มักใช้ควบกับคํา เยี่ยม เป็น เยี่ยมเยียน, เยือน ก็ว่า.
【 เยียบ 】แปลว่า: ก. อาการที่รู้สึกเย็นจับขั้วหัวใจเพราะหวาดกลัวเป็นต้น, มักใช้ควบกับ
คํา เย็น เป็น เย็นเยียบ หรือ เยียบเย็น เช่น เข้าไปในป่าช้ากลางคืนรู้สึก
เย็นเยียบ.
【 เยี่ยม ๑ 】แปลว่า: ก. ไปถามข่าวทุกข์สุข, ไปหา, เช่น ไปเยี่ยมญาติ มาเยี่ยมบ้าน; ชะโงก
หน้าออกไป เช่น เยี่ยมหน้าต่าง; โผล่ออก เช่น พระจันทร์เยี่ยมขอบฟ้า.
【 เยี่ยมยอด 】แปลว่า: ว. ดีที่สุด, เลิศที่สุด, ยอดเยี่ยม ก็ว่า.
【 เยี่ยมกราย 】แปลว่า: ก. กรายมาให้เห็น เช่น นานแล้วไม่เยี่ยมกรายมาเลย.
【 เยี่ยม ๆ มอง ๆ 】แปลว่า: ก. โผล่มองบ่อย ๆ (เพื่อให้เห็น หรือเพื่อให้รู้ว่ามีใครหรือ
อะไรอยู่ข้างใน). ว. อาการที่ด้อมแอบดูบ่อย ๆ เช่น มีคนแปลกหน้ามา
เยี่ยม ๆ มอง ๆ.
【 เยี่ยมเยียน, เยี่ยมเยือน 】แปลว่า: ก. ไปมาหาสู่ถามข่าวคราว.
【 เยี่ยม ๒ 】แปลว่า: ว. ยิ่ง, เด่น, เลิศ, เช่น ดีเยี่ยม เขาเยี่ยมทางคำนวณ.
【 เยี่ยมยอด 】แปลว่า: ว. ดีที่สุด, เลิศที่สุด, ยอดเยี่ยม ก็ว่า.
【 เยี่ยมวิมาน 】แปลว่า: น. ชื่อเพลงไทยทํานองหนึ่ง.
【 เยียรบับ 】แปลว่า: [ระบับ] น. ผ้าซึ่งทอด้วยทองแล่งกับไหมแต่มีไหมน้อยกว่า, ส้ารบับ
ก็ว่า.
【 เยียรยง 】แปลว่า: เยียระยง ว. งามยิ่ง, งามเพริศพริ้ง, ใช้ว่า เยีย ก็มี.
【 เยียว 】แปลว่า: สัน. ผิว่า, แม้ว่า, ถ้า.
【 เยี่ยว 】แปลว่า: น. ของเหลวที่เสียซึ่งไตขับถ่ายออกจากโลหิต, นํ้าปัสสาวะ, (ปาก)
น้ำเบา. ก. ถ่ายปัสสาวะ, (ปาก) เบา.
【 เยี่ยวอูฐ 】แปลว่า: น. ยาดมชนิดหนึ่ง มีองค์ประกอบเป็นเม็ดแอมโมเนียม
คาร์บอเนตผสมนํ้าแอมโมเนียและสารหอมบางอย่าง ใช้สูดดมแก้
อาการวิงเวียน.
【 เยี่ยวงัว 】แปลว่า: (ถิ่นอุดร) น. ต้นกะทกรก. /[ดู กะทกรก (๑)]./
【 เยียวยง 】แปลว่า: (กลอน) ว. งามยิ่ง.
【 เยียวยา 】แปลว่า: ก. บําบัดโรค, แก้โรค, เช่น ไม่มีหมอจะมาเยียวยาได้; แก้ไข, ทําให้ดีขึ้น,
เช่น เศรษฐกิจกำลังทรุดหนัก ยากที่จะเยียวยาได้.
【 เยือ 】แปลว่า: (ถิ่น) ว. นาน.
【 เยื่อ 】แปลว่า: น. สิ่งที่เป็นแผ่นบางอยู่ตามผิวหรือภายในของร่างกายบางส่วนหรือ
ของสิ่งต่าง ๆ เช่น เยื่อในกระดูก เยื่อหัวหอม เยื่อไม้ไผ่.
【 เยื่อเคย 】แปลว่า: น. กุ้งเคย, กะปิ, กะปิที่ทําจากกุ้งเคย.
【 เยื่อใย 】แปลว่า: น. ความเกี่ยวพันแม้จะขาดกันไปแล้ว แต่ก็ยังมีอาลัยเหลืออยู่,
ความผูกพันที่ยังตัดไม่ขาด, เช่น เขาทิ้งไปอย่างไม่มีเยื่อใย.
【 เยื้อ 】แปลว่า: ก. ยาวนาน, ไม่ใคร่จะจบสิ้น, มักใช้ว่า ยืดเยื้อ.
【 เยือก ๑ 】แปลว่า: ว. อาการที่รู้สึกหนาวสะท้านถึงขั้วหัวใจ, เย็นยะเยือก หรือ เย็นเยือก
ก็ว่า.
【 เยือกเย็น 】แปลว่า: ว. มีจิตใจหนักแน่น ไม่ฉุนเฉียวโกรธง่าย เช่น สำคัญที่เป็นคน
เยือกเย็น จึงจะตัดสินปัญหาได้อย่างรอบคอบ.
【 เยือก ๒ 】แปลว่า: ว. อาการที่ไหวน้อย ๆ เช่น พายุพัดเรือนไหวเยือก.
【 เยือง ๑ 】แปลว่า: ก. เยื้อง.
【 เยือง ๒ 】แปลว่า: /ดู เลียงผา ๑/.
【 เยื่อง 】แปลว่า: ว. เยี่ยง.
【 เยื้อง 】แปลว่า: ก. เอี้ยว, ย้ายไป, เดินอย่างไว้ท่าทาง, เช่น เดินเยื้องตัวแล้วซัดแขนอย่าง
ละครรำ. ว. เฉียงจากจุดตรงข้ามเล็กน้อย เช่น มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
อยู่เยื้องกับโรงพยาบาลศิริราช.
【 เยื้องกราย 】แปลว่า: ก. เดินอย่างมีท่างาม เช่น นางแบบเยื้องกรายมาทีละคน ๆ;
เดินก้าวเฉียงและกางแขนเพื่อดูท่าทีของคู่ต่อสู้อย่างการเยื้องกรายใน
การตีกระบี่กระบอง (ใช้แก่ศิลปะการต่อสู้).
【 เยื้องยัก 】แปลว่า: ก. เลี่ยงไป, ไม่ตรงไปตรงมา, ดัดแปลง, ยักเยื้อง ก็ว่า.
【 เยื้องย่าง 】แปลว่า: ก. เดินอย่างมีลีลา, เดินอย่างมีท่างาม, ใช้ในความประชดก็มี,
ย่างเยื้อง ก็ว่า.
【 เยือน 】แปลว่า: ก. เยี่ยม เช่น ลมหนาวมาเยือน ไปเยือนยุโรป.
【 เยื้อน 】แปลว่า: ก. เอื้อนกล่าวออกมาโดยมีอาการแช่มช้างดงาม.
【 แย่ 】แปลว่า: ก. แบะขาและย่อลง, ย่อลง. ว. เต็มที, หนัก, เช่น ปลายเดือนการเงินแย่
อาการไข้แย่เพียบลงทุกวัน.
【 แย่แต้ 】แปลว่า: ว. หนักจนต้องย่อลง.
【 แย้ ๑ 】แปลว่า: น. ชื่อสัตว์เลื้อยคลานในวงศ์ Agamidae ลําตัวแบนราบ ข้างตัวมีสีสวย
ไม่มีหนามสันหลัง อาศัยขุดรูอยู่ในดิน หากินตามพื้นดิน ไม่ขึ้นต้นไม้
ในประเทศไทยมี ๒ ชนิดย่อย คือ แย้เส้น (/Leiolepis belliana belliana/)
และ แย้จุด (/L. b. rubritaeniata/).
【 แย้ ๒ 】แปลว่า: ก. ถ่วงหนักลง เช่น ก้นแย้ ท้องแย้.
【 แยก 】แปลว่า: ก. ทําให้สิ่งที่รวมกันอยู่หรือประกอบกันอยู่ออกจากกัน เช่น แยกกลุ่ม
ประชุม แยกกล้วยไม้, กิริยาของสิ่งที่รวมกันอยู่หรือประกอบกันอยู่แตก
ออกจากกัน เช่น แผ่นดินแยก, แตกหรือทําให้แตกออกเป็นทาง เช่น
แม่นํ้าแยก ทางแยก, ไม่รวมกัน เช่น แยกกันอยู่.
【 แยกเขี้ยว 】แปลว่า: ก. เผยอริมฝีปากให้เห็นเขี้ยวด้วยอาการโกรธหรือขู่ เช่น เสือ
แยกเขี้ยว, (ปาก) โดยปริยายหมายถึงพูดด้วยความโกรธหรือขู่.
【 แยกตัว 】แปลว่า: ก. ผละออก เช่น เขาแยกตัวออกจากพรรคพวก; ไม่ผสมกลมกลืน
กัน เช่น น้ำกับน้ำมันแยกตัวกัน; แบ่งตัวเพื่อขยายจำนวน เช่น เซลล์แยกตัว
ออกจากกันเป็นทวีคูณ.
【 แยกธาตุ 】แปลว่า: ก. ทำให้ธาตุที่รวมกันอยู่หรือประกอบกันอยู่แยกออกจากกัน.
【 แยกย้าย 】แปลว่า: ก. แยกกันไปคนละทาง เช่น พองานเลิกต่างก็แยกย้ายกัน
กลับบ้าน, แยกและย้ายไปอยู่คนละแห่ง เช่น เมื่อพ่อแม่ตายลูก ๆ ก็
แยกย้ายไปหาที่อยู่ใหม่.
【 แยกแย้ง 】แปลว่า: ก. แยกไปคนละทาง, ไม่ลงรอยกัน.
【 แยกแยะ 】แปลว่า: ก. กระจายออกให้เห็นชัดเจน เช่น แยกแยะปัญหาให้เห็นเป็น
ประเด็น ๆ ไป.
【 แยกสี 】แปลว่า: ก. แยกแม่พิมพ์ออกตามแม่สี ๓ สี.
【 แยง ๑ 】แปลว่า: ก. แหย่เข้าไปในช่องหรือในรู เช่น เอาขนไก่แยงหู, สอดดู, แลดู.
【 แยงตา 】แปลว่า: ก. อาการที่แสงส่องสวนตรงมายังนัยน์ตา เช่น แสงอาทิตย์แยงตา.
【 แยงยล 】แปลว่า: ก. มองดู.
【 แยง ๒ 】แปลว่า: ก. เยง, กลัว, เกรง.
【 แย่ง 】แปลว่า: ก. ยื้อเอาไป เช่น ถูกแย่งของไปจากมือ, รีบฉวยหรือรีบทำเสียก่อน เช่น
แย่งทาน.
【 แย่งกันเป็นศพมอญ 】แปลว่า: (สำ) ก. ยื้อแย่งกัน (ใช้ในความเปรียบเทียบ).
【 แย่งชิง 】แปลว่า: ก. ยึดถือเอาทรัพย์หรือประโยชน์ในลักษณะที่เป็นทรัพย์สิน
ของผู้อื่น.
【 แย้ง 】แปลว่า: ก. ไม่ตรงหรือลงรอยเดียวกัน เช่น ความเห็นแย้งกัน ข้อความแย้งกัน;
ต้านไว้, ทานไว้.
【 แยงแย่ 】แปลว่า: ว. อาการที่นั่งยอง ๆ แต่ถ่างขากว้าง เช่น นรสิงห์นั่งแยงแย่, อาการที่ยืน
แบะขาและย่อเข่าลง เช่น ยักษ์วัดพระแก้วยืนแยงแย่.
【 แยงแย้ 】แปลว่า: น. ไม้จําพวกเฟินเลื้อย ต้นเป็นเถาสั้น รากกระด้าง สีดําแดง เกาะตาม
หลืบหิน ใบคล้ายใบมะคําไก่. (พจน. ๒๔๙๓).
【 แยบ 】แปลว่า: น. อุบาย, เล่ห์, ท่าทาง.
【 แยบคาย 】แปลว่า: ว. เข้าที, เหมาะกับเหตุผล, เช่น ความคิดแยบคาย พูดจาแยบคาย.
【 แยบยล 】แปลว่า: น. กล, อุบาย. ว. มีกลเม็ดหรือชั้นเชิงแนบเนียน เช่น เขามีกรรมวิธี
แยบยล นักประพันธ์มีกลวิธีเขียนเรื่องแยบยล.
【 แย็บ 】แปลว่า: ก. ชกออกไปตรง ๆ และชักหมัดกลับโดยเร็ว; (ปาก) โดยปริยายหมายความ
ว่า ลองเชิง, หยั่งดูท่าที. (อ. jab).
【 แยม 】แปลว่า: น. อาหารมีรสหวาน ทําโดยการเคี่ยวผลไม้กับนํ้าตาลจนข้น มักใช้ทา
ขนมปัง. (อ. jam).
【 แย้ม 】แปลว่า: ก. เผยอ, คลี่, บานแต่น้อย ๆ, เช่น กุหลาบแย้มกลีบ, เผยอริมฝีปากน้อย ๆ
ไม่ถึงกับยิ้ม เช่น พระพุทธเจ้าทรงแย้มพระโอษฐ์, แย้มพราย.
【 แย้มพราย 】แปลว่า: ก. เผยให้เห็นวี่แวว เช่น เขาแย้มพรายเรื่องของเขาให้ทราบ,
แย้ม ก็ว่า.
【 แย้มยิ้ม 】แปลว่า: ก. ยิ้มอย่างชื่นบาน, ยิ้มแย้ม หรือ ยิ้มแย้มแจ่มใส ก็ว่า.
【 แย้มสรวล 】แปลว่า: ก. ยิ้มแย้ม ร่าเริง.
【 แยแส 】แปลว่า: ก. เอาเป็นธุระ, เกี่ยวข้อง, สนใจ, เอาใจใส่, (มักใช้ในประโยคปฏิเสธ)
เช่น เขาไม่แยแสว่าใครจะคิดอย่างไร.
【 แยะ 】แปลว่า: ก. แยก, แบะออก, แตกออก. ว. มากมาย เช่น ข้าวของมีแยะไป, มักใช้
เข้าคู่กับคำ เยอะ เป็น เยอะแยะ.
【 โย ๑ 】แปลว่า: (ปาก) ก. พูดแขวะ, พูดชวนวิวาท.
【 โยเย 】แปลว่า: ว. เกเร, เกะกะ; ร้องไห้งอแง, ขี้อ้อน, (มักใช้แก่เด็กเล็ก ๆ). ก. พูด
รวนเร.
【 โย ๒ 】แปลว่า: (โบ) ว. เรียกทุเรียนที่มีเม็ดห่าง ๆ ว่า ทุเรียนโย. (ปรัดเล).
【 โย้ 】แปลว่า: ว. เอนเพราะไม่ตั้งตรงทรงตัวตามธรรมดาที่ควรเป็น เช่น เรือนโย้ เขียน
หนังสือโย้; ยื่นออกกว่าปรกติ เช่น ท้องโย้ พุงโย้.
【 โย้เย้ 】แปลว่า: ว. รวนหรือซวนเซมีอาการจะหลุดหรือทลายลง เช่น ฟันโย้เย้ เรือน
โย้เย้, ไม่ตรงรูป เช่น เขียนหนังสือโย้เย้.
【 โยก 】แปลว่า: ก. คลอน เช่น ฟันโยก เก้าอี้โยก, เคลื่อนไหว เช่น กิ่งไม้โยก, ทําให้มี
อาการเช่นนั้น เช่น โยกฟัน โยกกิ่งไม้; โดยปริยายหมายถึงอาการที่พูด
หรือทำพิโยกพิเกน เช่น กว่าจะตกลงกันได้ พูดโยกอยู่นาน, โยกโย้ ก็ว่า.
【 โยกโคลง 】แปลว่า: ก. โยนไปมาไม่มั่นคง.
【 โยกย้าย 】แปลว่า: ก. ย้ายตำแหน่ง เช่น โยกย้ายข้าราชการ, ขยับขยายไปอยู่ที่อื่น
เช่น โยกย้ายไปอยู่ต่างเมือง.
【 โยกเยก 】แปลว่า: ก. เคลื่อนไหวไปมา, โอนไปเอนมา, เช่น อย่านั่งโยกเยก เสา
โยกเยกเพราะปักไม่แน่น.
【 โยกโย้ 】แปลว่า: ก. อาการที่พูดหรือทำพิโยกพิเกน เช่น กว่าจะตกลงกันได้พูด
โยกโย้อยู่นาน, โยก ก็ว่า.
【 โยกตร์ 】แปลว่า: [โยก] น. เชือก, สายทาม. (ส. โยกฺตฺร; ป. โยตฺต).
【 โยค, โยคะ 】แปลว่า: [โยคะ] น. การประกอบ, การใช้, การร่วม; กิเลส; ความเพียร; วิธีบําเพ็ญ
สมาธิตามลัทธิของอาจารย์ปตัญชลี; (โหร) การที่ดาวนพเคราะห์ตั้งแต่
๒ ดวงขึ้นไปมารวมกันในราศีเดียว. (ป., ส.).
【 โยคจักษุ 】แปลว่า: น. ตาทิพย์. (ส.).
【 โยคนิทรา 】แปลว่า: น. การเข้าฌานแล้วไม่รู้สึกถึงสิ่งภายนอก, อาการที่แสร้งทํา
เช่นนั้น. (ส. โยคนิทฺรา).
【 โยคาพจร, โยคาวจร 】แปลว่า: [โยคาพะจอน, วะจอน] น. ผู้หยั่งลงสู่ความเพียร,
ผู้มีความเพียร, (มักใช้เรียกพระภิกษุผู้เรียนสมถะและวิปัสสนา). (ป.).
【 โยคเกณฑ์ 】แปลว่า: [โยกเกน] น. การกําหนดดิถีกับฤกษ์ให้ต้องกัน คือได้ทั้งโยค หมายถึง
ฤกษ์ และเกณฑ์ หมายถึง ดิถี คือ ขึ้น แรม.
【 โยคยะ 】แปลว่า: [โยกคะยะ] ว. สมควร, เหมาะ. (ส. โยคฺย).
【 โยคะ 】แปลว่า: น. การทำจิตใจให้สงบ, การที่จิตไม่รับรู้อารมณ์ คือ รูป เสียง กลิ่น รส
และสัมผัสต่าง ๆ, วิธีการควบคุมร่างกายและจิตใจได้อย่างสมบูรณ์โดย
การทำจิตให้เป็นสมาธิ.
【 โยคาพจร, โยคาวจร 】แปลว่า: /ดู โยค, โยคะ/.
【 โยคิน 】แปลว่า: (กลอน) น. โยคี. (ส. โยคินฺ; ป. โยคี).
【 โยคี 】แปลว่า: น. นักบวชผู้ปฏิบัติตามลัทธิโยคะ, ฤษีพวกหนึ่ง. (ป.; ส. โยคินฺ ว่า ผู้ปฏิบัติ
ตามลัทธิโยคะ).
【 โยง ๑ 】แปลว่า: ก. ผูกให้ติดกันเพื่อลากหรือจูงไป เช่น โยงเรือ, เกี่ยวเนื่อง เช่น ให้การ
โยงไปถึงอีกคนหนึ่ง. ว. เรียกอาการที่มัดมือ ๒ ข้างแขวนขึ้นไปให้เท้า
พ้นพื้นหรือเรี่ย ๆ พื้นว่า มัดมือโยง, เรียกอาการที่อยู่ประจําแต่ผู้เดียว
ผู้อื่นไม่ต้องอยู่ว่า อยู่โยง, เรียกเรือสําหรับลากจูงเรืออื่นว่า เรือโยง และ
เรียกเรือที่ถูกลากจูงไปนั้นว่า เรือพ่วง.
【 โยง ๒ 】แปลว่า: ก. เอาไม้แซะข้าวให้สุกทั่วกัน, ทำให้โหย่ง, คุ้ย, ในคำว่า โยงข้าว.
【 โย่ง 】แปลว่า: ว. ลักษณะที่สูงกว่าปรกติ เมื่อเคลื่อนไหวดูประหนึ่งว่าโยกเยกไปมา
เช่น สูงโย่ง.
【 โย่ง ๆ 】แปลว่า: ว. อาการที่คนผอมสูงเดินก้าวยาว ๆ เรียกว่า เดินโย่ง ๆ.
【 โย่งเย่ง 】แปลว่า: ว. อาการที่คนสูงโย่งเดินโยกเยกไปมา; ไม่รัดกุม.
【 โยงโย่ 】แปลว่า: ก. ยงโย่.
【 โยชกะ 】แปลว่า: [โยชะกะ] ก. ผู้ทําการประกอบ, ผู้ใช้, ผู้ผูก, ผู้จัด, ผู้เตรียม. (ส.).
【 โยชน์ 】แปลว่า: [โยด] น. ชื่อมาตราวัด ๔๐๐ เส้น เป็น ๑ โยชน์; การผูก. (ป., ส.).
【 โยชนา 】แปลว่า: [โยชะนา] น. ชื่อคัมภีร์บาลีประเภทหนึ่ง ซึ่งบอกสัมพันธ์ศัพท์บาลีว่า
ศัพท์ไหนเข้ากับศัพท์ไหนในต้นฉบับนั้น ๆ เช่น โยชนาฎีกาสังคหะ.
(ป.).
【 โยด 】แปลว่า: ก. ย้ายจากที่เดิมเพื่อล่อให้อีกฝ่ายหนึ่งยิง (ใช้ในการเล่นลูกหิน).
【 โยต 】แปลว่า: น. เชือก, สายทาม. (ป. โยตฺต; ส. โยกฺตฺร).
【 โยถิกะ 】แปลว่า: น. ยูถิกา, ต้นพุทธชาด.
【 โยทะกา ๑ 】แปลว่า: น. ตาขอเหล็กชนิดหนึ่ง มี ๓๔ ขา สำหรับเกี่ยวหรือสับ.
【 โยทะกา ๒ 】แปลว่า: น. ชื่อพรรณไม้ ๒ ชนิดในวงศ์ Leguminosae ปลายใบเว้าลึกเป็น ๒ แฉก
คือ ชนิด /Bauhinia monandra/ Kurz เป็นไม้ต้น ดอกสีขาวนวล มีลายสี
ชมพู ออกเป็นช่อสั้น ๆ และชนิด /B. tomentosa/ L. เป็นไม้พุ่ม ดอกสีเหลือง
ห้อยลง.
【 โยธ, โยธา ๑ 】แปลว่า: [ทะ] น. พลรบ, ทหาร. (ป., ส.).
【 โยธวาทิต 】แปลว่า: น. แตรวงทหารและตํารวจ.
【 โยธิน 】แปลว่า: น. นักรบ, ทหาร. (ส.).
【 โยธา ๒ 】แปลว่า: น. งานที่ต้องใช้กําลังกายเกี่ยวกับการก่อสร้างมีแบก หาม ทําความสะอาด
เป็นต้น เรียกว่า งานโยธา.
【 โยธิน 】แปลว่า: /ดู โยธ, โยธา ๑/.
【 โยน ๑ 】แปลว่า: ก. ซัดให้สิ่งใดสิ่งหนึ่งพ้นไปจากตัวโดยวิธีหงายมือ เช่น โยนสตางค์
โยนของ, เคลื่อนไหวหรือทําให้เคลื่อนไหวอย่างแรงจากที่เดิม เช่น
คลื่นซัดจนเรือโยน คลื่นโยนเรือ, ไหวอย่างแรง แต่ไม่เคลื่อนจากที่เดิม
เช่น ลมพัดกิ่งไม้โยนไปโยนมา หอบจนตัวโยน; เหวี่ยงเป็นวงกว้าง
เช่น โยนค้อนตีเหล็ก, ปัดให้พ้นตัวไป เช่น โยนบาป โยนเรื่อง.
【 โยนกลอง 】แปลว่า: ก. ปัดภาระหรือความรับผิดชอบไปให้คนอื่น.
【 โยนกลอน 】แปลว่า: ก. ขึ้นต้นกลอนแล้วโยนให้คนอื่นแต่งต่อ.
【 โยนยาว 】แปลว่า: น. จังหวะร้องเพลงขณะพายเรือจังหวะช้า.
【 โยนหลุม 】แปลว่า: น. ชื่อการเล่นพนันชนิดหนึ่งใช้สตางค์หรือสิ่งอื่นโยนให้
ลงหลุม.
【 โยนห่วง 】แปลว่า: น. ชื่อการพนันชนิดหนึ่งใช้ห่วงโยนลงไปคล้องหลักที่ปักอยู่
บนแป้น.
【 โยนหัวโยนก้อย 】แปลว่า: ก. โยนสตางค์หรือสิ่งอื่นขึ้นไปแล้วทายว่าตกลงมา
จะหงายด้านหัวหรือก้อย.
【 โยน ๒ 】แปลว่า: น. เรียกขวานชนิดที่หัวเป็นบ้อง บิดเปลี่ยนทางเพื่อใช้ในการตัดหรือ
ถากได้ ว่า ขวานโยน, ขวานปุลู หรือ ขวานปูลู ก็เรียก.
【 โยน ๓, โยนก 】แปลว่า: น. ชื่อชนชาติกรีก ซึ่งชาวอินเดียเรียกเพี้ยนมาจากคํา Ionia; ชื่อเรียกชาว
ไทยทางล้านนา, ยวน หรือ เยาวนะ ก็เรียก. (ป.).
【 โยนิโส 】แปลว่า: ว. โดยแยบคาย, โดยถ่องแท้; ตั้งแต่ต้น; โดยตลอด. (ป.).
【 โยนิโสมนสิการ 】แปลว่า: [มะนะสิกาน] น. การพิจารณาโดยแยบคาย. ก. เข้าใจ
【 โยนี 】แปลว่า: น. อวัยวะสืบพันธุ์ของหญิง. (ป., ส. โยนิ ว่า มดลูก; ที่เกิด, ต้นกําเนิด;
ปัญญา).
【 โยพนะ 】แปลว่า: [โยบพะนะ] น. ความเป็นหนุ่มสาว. (ป. โยพฺพน).
【 โยพนมัท 】แปลว่า: [โยบพะนะมัด] น. ความมัวเมาในความเป็นคนหนุ่มสาว,
ความพลาดพลั้งเพราะความมัวเมาในความเป็นหนุ่มสาว.
(ป. โยพฺพนมท).
【 โยม 】แปลว่า: น. คําที่พระสงฆ์ใช้เรียกบิดามารดาของตนหรือเรียกผู้ใหญ่รุ่นราวคราว
เดียวกับบิดามารดา เช่น โยมพ่อ โยมแม่ โยมย่า โยมยาย โยมน้า; เป็นคํา
ใช้แทนชื่อบิดามารดาของพระภิกษุสามเณร; เรียกผู้ที่เป็นบิดามารดาของ
พระว่า โยมพระ; เรียกผู้ที่แสดงตนเป็นผู้อุปการะพระภิกษุสามเณรโดย
เจาะจงว่า โยมอุปัฏฐาก; เรียกฆราวาสที่อยู่ปฏิบัติรับใช้พระภิกษุสามเณร
ในวัดว่า โยมวัด; เรียกฆราวาสผู้อุปการะพระทั่ว ๆ ไป ว่า โยมสงฆ์.
【 โยโส 】แปลว่า: ว. โหยกเหยก, อวดดี, หยิ่งจองหอง.
【 ใย 】แปลว่า: น. สิ่งที่เป็นเส้นเล็ก ๆ บาง ๆ เช่น ใยบัว ใยแมงมุม. ว. นวลบาง,
บาง ๆ, ละเอียดอ่อน เช่น นวลใย.
【 ใยฟ้า 】แปลว่า: น. สิ่งที่เป็นเส้นละเอียดอ่อนอย่างใยแมงมุมที่ลอยอยู่ในอากาศ.
【 ใยยอง 】แปลว่า: ว. งามผุดผ่อง, งามสุกใส.
【 ใยหิน 】แปลว่า: น. แร่ประเภทซิลิเกต โดยมากเป็นแคลเซียมและแมกนีเซียม
ซิลิเกต ลักษณะเป็นเส้นใย ทนไฟ ใช้ประโยชน์นําไปทําวัสดุทนไฟ
และฉนวนความร้อน.
【 ไย 】แปลว่า: ว. ไฉน, อะไร, ทําไม, เช่น จะช้าอยู่ไย ไยจึงไม่มา.
【 ไย่ 】แปลว่า: ว. ฟางตา.
【 ไยดี 】แปลว่า: ก. พอใจ, ยินดี, เอื้อ, มักใช้ในความปฏิเสธ เช่น ไม่ไยดี อย่าไปไยดี.
【 ไยไพ 】แปลว่า: ก. เยาะเย้ย, พูดให้เขาอาย.
【 ไยไย, ไย่ไย่ 】แปลว่า: ว. เป็นแถวเป็นแนว.