บุพบท (介词) … “除” และ “除了” 2 คำนี้ แปลเป็นไทย คือ “ยกเว้น”, “นอกจากนี้”, “นอกเหนือจาก” … ความหมาย คือไม่รวม (ก็คือยกเว้น) สิ่งใดสิ่งหนึ่งไว้ในเรื่องที่เรากำลังพูด หรือกล่าวถึง
โดยปกติ “除” และ “除了” จะปรากฏในรูปของ “บุพบทวลี” ทำหน้าที่เป็นบทขยายภาคแสดง (状语) ในประโยค
เราใช้ “除” และ “除了” ในกรณีต่อไปนี้
1. ไม่รวม หรือยกเว้น “สิ่งที่มีลักษณะพิเศษ/เฉพาะ” ออกไป แต่ต้องการเน้น “สิ่งที่เป็นธรรมดาสามัญทั่วไป” (คือเน้นอนุประโยค หรือข้อความส่วนหลัง) กรณีนี้ “除” และ “除了” มักใช้ร่วมกับ “都“，”全” เป็นต้น เช่น
除了他，别人都不知道这件事。
他每天除了看书学习，不做别的事。
除了工具书外，这里只读文学类书。
2. ไม่รวม หรือยกเว้น “สิ่งที่ทราบ หรือรับรู้กันดีอยู่แล้ว” แต่ต้องการกล่าวเสริม “เพิ่มเติมส่วนอื่น” (คือเน้นอนุประโยค หรือข้อความส่วนหลัง) กรณนี้ “除” และ “除了” มักใช้ร่วมกับ “还“，”也“，”又” เป็นต้น เช่น
我们班懂汉语的除我外，还有小赵和小刘。
冬天，他除了喜欢滑冰以外，还喜欢冬泳。
3. “除” และ “除了” ยังใช้ร่วมกับ “就是“，”便是” ในความหมายว่า “สิ่งที่สอง” (ข้อความหลัง “就是“，”便是“) เป็น หรือรวมอยู่ในส่วนหนึ่งของ “สิ่งที่หนึ่ง” (ข้อความหลัง “除” และ “除了“) กล่าวคือนอกเหนือจาก 2 สิ่งนี้แล้ว ไม่มีสิ่งอื่นอีก (กรณีนี้ “除” และ “除了” ไม่แปลว่า “ยกเว้น”) เช่น
在全国，人口最多的省，除四川之外，便是河南。
你每天除了吃饭就是睡觉，这样活着，有什么意义？
ในแง่วิธีการใช้งาน
ถึงแม้ “除” และ “除了” จะมีความหมายเหมือนกัน แต่วิธีการใช้งานมีข้อแตกต่างกัน คือ
“除” ส่วนใหญ่มักใช้ร่วมกับ “外“，“以外”，“之外” เป็นต้น โดยเฉพาะเมื่อหลัง “除” เป็นคำพยางค์เดียว หรือวลีสั้นๆ (เช่น คำสองพยางค์) (ดูตัวอย่างข้างล่าง) ส่วน “除了” ใช้เพียงลำพังได้ เช่น
这件事，除他以外，谁都不知道。 (ประโยคนี้จะใช้แค่ “除他” เฉยๆ ไม่ได้)
这件事，除了他，谁都不知道。
今天天气太不好了，除刮风外，还下了一阵雨。 (ประโยคนี้จะใช้แค่ “除刮风” เฉยๆ ไม่ได้)
今天天气太不好了，除了刮风，还下了一阵雨。
แต่ก็มีบางกรณีที่ “除” สามารถใช้เพียงลำพัง โดยไม่มี “外“，“以外”，“之外” กรณีนี้ ส่วนที่ตามหลัง “除” จะเป็น “วลี หรือกลุ่มคำที่ค่อนข้างซับซ้อน” และมีความหมายตามข้อ 1. (ดูส่วนบท) คือ ไม่รวม หรือยกเว้น “สิ่งที่มีลักษณะพิเศษ/เฉพาะ” ออกไป แต่ต้องการเน้น “สิ่งที่เป็นธรรมดาสามัญทั่วไป” เช่น
除九楼不查，别的楼都查。
除小王去过桂林，我们都没去过。
除十个小时的工作、八个小时的睡觉，就没有多少时间了。
นอกจากนั้น “除” ยังสามารถใช้ร่วมกับ “此” เป็น “除此” ได้ด้วย เช่น
除此,我别无所求了。
CR.Gunthasith Lertpraingam