1.“起来” (ขึ้นมา) หมายถึงทิศทางของกริยา/การกระทำขึ้นข้างบน (จากล่างสู่บน, จากที่ต่ำสู่ที่สูง)
“出来”(ออกมา) หมายถึงทิศทางของกริยา/การกระทำจาก (ข้าง) ในสู่ (ข้าง) นอก, กริยาเข้าใกล้ตัวผู้พูด เช่น
太阳升起来了 (พระอาทิตย์ขึ้นมาแล้ว)
站起身来 (ยืนขึ้นมา)
从教室里出来 ( ออกจากห้องเรียนมา)
拿出一本书来 (หยิบสมุดออกมาหนึ่งเล่ม)
2. นอกจากความหมายพื้นฐานในข้อ 1. แล้ว “起来” กับ “出来”ยังใช้ในความหมายอื่น หรือความหมายเพิ่มเติม (ที่ขยายจากความหมายพื้นฐาน) อีก คือ
“起来”มักใช้ในความหมายว่า “กริยาได้เริ่มต้น และดำเนินต่อไป” เช่น
干起来了 (ลงมือทำกันแล้ว)
下起雨来 (ฝนตกแล้ว)
天亮了起来 (ฟ้าสว่างแล้ว)
“出来”มักมีความหมายว่า “กริยาได้ปรากฏขึ้นมาเท่านั้น “
认出他来了 (จำเขาได้แล้ว)
猜不出来 (เดาไม่ออก)
3. ถ้าต้องการบอกว่า “จำได้“, “นึกได้” (ในสิ่งที่เคยรู้, เคยจำได้ (ความจำในสมอง) แต่ได้ลืมไป ต่อมาจำขึ้นมาได้) ต้องใช้ว่า“想起来”(จำได้, นึกได้) เช่น
我想起来了，她叫王欣。 (ฉันจำได้แล้ว เธอชื่อหวังซิน)
对不起，实在想不起来了。 (ขอโทษครับ นึกไม่ออกไม่ออกจริงๆ)
แต่ถ้าต้องการบอกว่า “คิดออก” หรือเดิมสิ่ง (ที่คิดออก) นั้น ไม่มีอยู่ในสมอง แต่ได้คิดออกมาจนได้สิ่ง (ความคิด, วิธีการ ฯลฯ) นั้น ต้องใช้ว่า“想出来”(คิดออก) เช่น
这是他想出来的好办法。(นี่คือวิธีการที่ดีที่เขาคิดออกมา)
4. อีกคู่หนึ่งที่ใช้บ่อย คือ“看起来” และ “看得出来”
“看起来”หมายถึงการคาดการณ์, คาดเดา, คำนวณ หรือประเมินสิ่งใดสิ่งหนึ่ง, เรื่องใดเรื่องหนึ่ง “看起来” มักใช้เป็นคำ (ข้อความ) แทรก (插入语) ไว้ในประโยค (ส่วนใหญ่ไม่ต้องแปล) เช่น
看起来，她不会来了。 (ดูไปแล้ว เธอไม่น่าจะมาแล้ว)
看起来，这件事还挺复杂的。(ดูไปแล้ว เรื่องนี้ซับซ้อนทีเดียว)
“看得出来”หมายถึงสภาพ, สภาวะที่เกิดจากความรู้สึก หรือการตรวจสอบสังเกต (ของผู้พูด) “看得出来”มักทำหน้าที่เป็นภาคแสดง (谓语) ในประโยค (ส่วนใหญ่ไม่ต้องแปล) เช่น
看得出来，你很富于同情心。 (ดูคุณเป็นคนเห็นอกเห็นใจคนอื่นมาก)
看得出来，她心里并不痛快。(ดู (เหมือน) เธอไม่มีความสุข)
CR.Gunthasith Lertpraingam