คำกริยาที่แสดงถึงทักษะความสามารถ ความเป็นไปได้ (รวมทั้ง การอนุญาต ยินยอม ความปรารถนา ความต้องการ ซึ่งในภาษาจีนเรียกว่า “能愿动词“) ในภาษาจีนมีด้วยกันหลายคำ เช่น “会”, “能”, “可以” เป็นต้น ทั้ง 3 คำนี้ตรงกับภาษาอังกฤษว่า can, may โดยจะวางไว้หน้าคำกริยาแท้ แต่มีวิธีการใช้ต่างกัน
“会”, “能”, “可以” ทั้ง 3 คำ บางกรณีสามารถใช้แทนกันได้ บางกรณีก็ใช้แทนกันไม่ได้
1. ถ้าต้องการสื่อ หรือบอกถึง “ความเป็นไปได้“, “การคาดคะเน” กรณีนี้ “会” กับ “能” ใช้แทนกันได้ เช่น
今天会不会/能不能下雨? วันนี้ฝนจะตกหรือไม่
ถ้าใช้ในประโยคบอกเล่าทั่วไป “会” กับ “能” จะต่างกันเล็กน้อย กล่าวคือน้ำเสียงของ “会” จะหนักแน่น หรือยืนยันความเป็นไปได้, การคาดคะเนของผู้พูดมากกว่า “能” และท้ายประโยคมักจะลงด้วยคำว่า “的” เช่น
他能来。 เขามาได้
他会来的。เขามาได้ (น้ำเสียงหนักแน่น ยืนยันมากกว่าประโยคแรก)
2. คำว่า “会” ใช้เมื่อต้องการบอกว่า เรามีทักษะ หรือความสามารถทำกริยานั้น หรือสิ่งใดสิ่งหนึ่งได้ (有能力做某事) โดยกริยานั้นต้องเกิดจากการฝึกหัด ฝึกฝน หรือผ่านการเรียนรู้มาก่อน เช่น รู้ภาษา, ว่ายน้ำ, ขับรถ, ร้องเพลง, (เด็ก) หัดเดิน, ถ่ายรูป, วาดรูป เป็นต้น
ในความหมายนี้ สามารถใช้ “能” และ “可以” ได้ด้วย แต่มีจุดเน้นต่างกัน คือ “会” จะเน้นว่าเรามีทักษะความรู้ความชำนาญ (skill) หรือเมื่อต้องการสื่อว่าทักษะความสามารถนั้นทำอย่างไร
ส่วน “能” และ “可以” ใช้เมื่อต้องการเน้นว่าเรามีความสามารถ (ability) “ทำได้” หรือเน้นว่ามีเงื่อนไขปัจจัยเอื้อให้ทำได้ หรือความสามารถนั้นถึงมาตรฐานที่กำหนด เช่น
他会/能说汉语。 เขาพูดภาษาจีนได้
我会游泳。 ผม (ฉัน) ว่ายน้ำได้ (เป็น)
她会开车了。 เขา (ผู้หญิง) ขับรถเป็นแล้ว
他能/可以用英文写文章了。 เขาสามารถใช้ภาษาอังกฤษเขียนบทความได้แล้ว
我一个小时能/可以打一万字。ผม (ฉัน) พิมพ์ดีดได้หนึ่งหมื่นคำต่อชั่วโมง (ประโยคนี้ใช้ 会 ไม่ได้)
รูปปฏิเสธของ “会” จะใช้ในรูป “不会 + 动 (คำกริยา) + 名 (คำนาม หรือกรรมนั่นเอง)” เช่น
他不会说汉语。 เขาพูดภาษาจีนไม่ได้
我不会游泳。 ผม (ฉัน) ว่ายน้ำไม่เป็น
รูปปฏิเสธของ “能” และ “可以” คือ “不能” เช่น
他不能说汉语。 เขาพูดภาษาจีนไม่ได้
他不能用英文写文章。 เขาไม่สามารถใช้ภาษาอังกฤษเขียนบทความได้
3. ในกรณีของการเรียนรู้ทักษะความสามารถเป็นในครั้งแรก (ทำได้ในครั้งแรก) เช่น เด็กหัดเดิน จะใช้ “会” หรือ “能” ก็ได้ แต่ส่วนใหญ่นิยมใช้ “会”
แต่ถ้าทักษะความสามารถนั้นไม่สามารถทำได้ชั่วคราว (เช่น ประสบอุบัติเหตุ, เจ็บป่วย) และสามารถกลับมาทำได้ใหม่ กรณีนี้ใช้ “能” เท่านั้น เช่น
孩子会/能走路了。 เด็กน้อยเดินได้แล้ว
他能走路了。 เขาเดินได้แล้ว (หลังจากประสบอุบัติเหตุ หรือเจ็บป่วย)
4. นอกจากนั้น “能” และ “可以” ยังหมายถึง หรือใช้ในกรณีที่เงื่อนไข ปัจจัย หรือสภาพแวดล้อมอนุญาต ยินยอมให้ทำกริยานั้น หรือสิ่งนั้นได้ กรณีนี้ใช้ “会” แทนไม่ได้ เช่น
这里可以抽烟吗? ที่นี้สามารถ (อนุญาตให้) สูบบุหรี่ได้หรือไม่
对不起，这里不能抽烟。 ขอโทษด้วย, ที่นี้ สูบบุหรี่ไม่ได้ (ไม่อนุญาตให้สูบบุหรี่)
今天你能不能跟我一起去? วันนี้คุณไปกับฉันได้หรือไม่
对不起，今天我有事，不能跟你一起去。 ขอโทษด้วย, วันนี้ผมมีธุระ ไปกับคุณไม่ได้ (มีเงื่อนไขปัจจัย (มีธุระ) ที่ทำให้ไปด้วยไม่ได้)
จะสังเกตว่า รูปปฏิเสธของ “能” และ “可以” เรามักจะใช้ว่า “不能” ไม่ใช้ว่า “不可以” ทั้งนี้ เพราะ คำว่า “不可以” จะสื่อ หรือมีนัยถึงการสั่ง หรือการห้าม (ให้ทำ/ไม่ให้ทำกริยา หรือสิ่งใดสิ่งหนึ่ง) รวมทั้ง น้ำเสียงของคำว่า “不可以” จะแข็งกระด้างกว่าคำว่า “不能”
5. คำว่า “会” ยังสามารถทำหน้าที่เป็นกริยาแท้ได้อีกด้วย กรณีนี้ “会” จะหมายถึง มีทักษะความรู้ความชำนาญในสิ่งใดสิ่งหนึ่ง เช่น
他会中文。 เขารู้ภาษาจีน (เข้าใจภาษาจีน พูด อ่าน เขียนได้)
他不会中文。 เขาไม่รู้ภาษาจีน
她会电脑。 เขา (ผู้หญิง) ใช้คอมพิวเตอร์เป็น
CR.Gunthasith Lertpraingam